: ફાગણ: આત્મધર્મ :૧૧:
સમકિતીની
આત્મસાધના
(પરમાત્મ–પ્રકાશ–પ્રવચનોમાંથી)
હે જીવ! આવો મનુષ્યઅવતાર, ને આત્માને
સાધવાનો આવો અવસર ફરીફરી મળવો બહુ મોંઘો
છે. માટે શુદ્ધાત્માને આદરણીય સમજીને તેને જ
સાધવામાં સર્વ પ્રકારે તત્પર થા. સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જ્યાં હોય
ત્યાં સ્વદ્રવ્યમાં જ રત છે. મુમુક્ષુજીવે મુક્તિને માટે
સ્વદ્રવ્યરૂપ ચૈતન્યરત્ન જ નિરંતર ચિંતવવા યોગ્ય છે.
ચૈતન્યચિંતામણિના ચિંતવનથી જ સમ્યક્ત્વથી
અતીન્દ્રિય આનંદ સાથે તન્યમ એવા આત્મસ્વભાવને જેણે ઉપાદેય કર્યો છે
તે સમ્યગ્દ્રષ્ટિ છે; તે સમ્યગ્દ્રષ્ટિ કેવા છે? કે પોતાને પોતાથી જ જાણે છે. આત્મા
આત્મા વડે જ જણાય છે, બીજા કોઈ વડે જણાતો નથી. જેણે અંતમુર્ખ થઈને
શુદ્ધાત્માને ઉપાદેય કર્યો તે જીવ નિયમથી નિકટભવ્ય છે. ભાઈ, તું પહેલાં નક્કી
કર કે સુખને માટે મારે મારો શુદ્ધ આત્મા જ ઉપાદેય છે, રાગાદિ કોઈ પરભાવ
મારે ઉપાદેય નથી.–આમ શ્રદ્ધા અને જ્ઞાન ચોકખાં કર તો તને રાગ વગરનું
વીતરાગી સંવેદન પ્રગટે. પણ શ્રદ્ધા અને જ્ઞાન જ જેનાં ચોકખાં નથી, રાગને
ઉપાદેય માને છે તેની તો શ્રદ્ધા જ વિપરીત છે, તેને રાગ વગરનું વીતરાગી
સંવેદન થતું નથી. રાગને ઉપાદેય માને તે તો રાગના જ વેદનમાં અટકી રહે છે.
સમકિતી તો સ્વદ્રવ્યમાં બુદ્ધિ જોડીને શુદ્ધાત્માને સાધે છે.
ભાઈ, રાગને ઉપાદેય કરવાથી ને ચિદાનંદ સ્વભાવને ભૂલવાથી તું એકલો
ચાર ગતિમાં પરિભ્રમણ કરતો કરતો દુઃખ ભોગવી રહ્યો છે. અરે, આ દુઃખનો
કકળાટ! આ અશાંતિ! એમાંથી તારે બહાર નીકળવું હોય ને આત્માની શાંતિ
જોઈતી હોય તો સંતો તને એક મંત્ર આપે છે કે તારો આત્મા શુદ્ધ પરમાત્મા છે
તેને ઉપાદેય કરીને તેનું જ રટણ કર. આ જગતમાં કાંઈ પણ શરણ હોય ને ક્્યાંય
પણ સુખ હોય તો તે શુદ્ધા–