: ચૈત્ર : આત્મધર્મ : ૨૩ :
વિ...વિ...ધ...વ...ચ...ના...મૃ...ત
આત્મધર્મનો ચાલુ વિભાગ: લેખાંક–૭:
(વિવિધ વચનામૃતનો આ વિભાગ પ્રવચનોમાંથી, શાસ્ત્રોમાંથી
(૧૩૧) શ્રુતના સંસ્કારથી બુદ્ધિમાં અતિશય પ્રાપ્ત થાય છે
જેમ આંખ બહાર દેખી શકાતા પદાર્થોને જ દેખે છે, પોતાના મુખને દેખી શકતી
નથી પણ દર્પણના નિમિત્તે તેને પણ દેખી શકે છે; તેમ મતિ એટલે કે ઈન્દ્રિય અને
મનદ્વારા થતું જ્ઞાન તે જો કે દ્રષ્ટ ઈન્દ્રિય અને મનના વિષયરૂપ પદાર્થોને જ જાણનાર છે
તોપણ શાસ્ત્ર અર્થાત્ આપ્તભગવાનના વચનરૂપી દર્પણ વડે ઉત્પન્ન દ્રષ્ટ–અદ્રષ્ટ
પદાર્થસંબંધી જ્ઞાનથી અતિશયને પામીને તે ઈન્દ્રિય અને મનના અવિષયભૂત એવા
અદ્રષ્ટ અતીન્દ્રિય પદાર્થને પણ પ્રકાશિત કરે છે. (અનગારધર્મ૦ પૃ. ૪૨)
(૧૩૨) વિનય
જ્ઞાનાદિની અપેક્ષાએ વૃદ્ધ એવા શ્રેષ્ઠ પુરુષોની સાથે ઉદ્ધતતાને છોડીને જે
વિનીતતાનો વ્યવહાર કરે છે તે પુરુષને લોકોત્તર–મહિમા સદાય પ્રાપ્ત થાય છે. ઊંચા
(શ્રેષ્ઠ) કૂલપર્વતોનું ઉલ્લંઘન સમુદ્ર નથી કરતો તેથી જ તે કૂલપર્વતોમાંથી વહેતી
ગંગાદિક નદીઓ તે સમદ્રને પૂર્ણ કરે છે તેમ ઉત્તમપુરુષોના હૃદયમાંથી વહેતી
શ્રુતજ્ઞાનગંગા વિનયવાન શિષ્યના સમુદ્રને ઉલ્લસાવે છે.
(૧૩૩) સીતાજીનો સન્દેશ
સીતાજીને ઘોર વનમાં છોડીને પાછો ફરી રહેલ સારથિ જ્યારે સીતાજીને પૂછે છે
કે આપને રામચંદ્રજીને કંઈ કહેવું છે? ત્યારે બે ઘડી સ્તબ્ધ બની ગયેલા સીતાજી તરત
ધર્મનું સ્મરણ કરીને કહે છે કે–
“અરે હો વીરા! રામજી સું
કહિયો યૂં બાત,
લોકનિંદા તે હમકો છાંડી,
ધરમ ન છોડો ગાત.
પાપ કમાયે સો હમ પાયે,
તુમ સુખી રહો દિનરાત,
દ્યાનત સીતા થિર મન કિનો
મંત્ર જપે અવધાત.”
(૧૩૪) ધન્ય મુનિરાજ
હે મોક્ષસાધક મુનિવરા...
નિજ સ્વરૂપમાં ઝુલી રહ્યા;
ભવ–ભોગથી વૈરાગ્ય ધારી,
સિદ્ધપદ સાધી રહ્યા;
રત્નત્રયધારક પ્રભુજી,
ધન્ય તારું જીવન છે,