: ૧૪ : આત્મધર્મ : વૈશાખ :
સર્વજ્ઞસ્વરૂપને અનુસરનારી
જિનવાણીને નમસ્કાર
(કલશટીકા–પ્રવચનો)
પહેલા કળશમાં શુદ્ધાત્માને નમસ્કાર કર્યા; હવે
બીજા કળશમાં તે શુદ્ધાત્માને દર્શાવનારી દિવ્યધ્વનિ–
જિનવાણીને નમસ્કાર કરે છે; વાણી જડ હોવા છતાં
તેને શા માટે નમસ્કાર કર્યા? તેનું સમાધાન કરતાં
કહે છે કે તે વાણી સર્વજ્ઞસ્વરૂપ–અનુસારિણી છે, તેથી
તે પણ વંદનીય છે.
अनंतधर्मणस्तत्त्वं पश्यन्ती प्रत्यात्मनः।
अनेकान्तमयी मुर्तिर्नित्यमेव प्रकाशताम्।।२।।
જિનવાણીના નિમિત્તથી પ્રગટેલી શુદ્ધાત્માની અનુભૂતિ ત્રિકાળ જયવંત રહો,
એવી ભાવના છે ત્યાં નિમિત્તરૂપ વાણી પણ જયવંત રહો–એમ કહીને જિનવાણીનું
જિનવાણી કેવી છે? અનેકાન્તમયી છે; પદાર્થ જેવા અનેક ધર્મોસ્વરૂપ છે તેવા
અનેક ધર્મોને કહેનારી અનેકાન્તમય જિનવાણી છે. એક વસ્તુના અનેક ધર્મોને કહેનારી
આશંકા:– અનેકાન્ત તો સંશયરૂપ છે, વસ્તુને નિત્ય પણ કહે છે ને વળી અનિત્ય
પણ કહે છે, ચોક્કસ કાંઈ કહેતો નથી માટે અનેકાન્ત તો સંશયરૂપ છે, તેથી તે મિથ્યા
સમાધાન: નહીં; અનેકાન્ત તો સંશયને દૂર કરનાર છે, અને વસ્તુસ્વરૂપના
સાધન– શીલ છે, અર્થાત્ અનેકાન્ત તો વસ્તુસ્વરૂપને જેમ છે તેમ સાધે છે,
અનેકાન્તનો સ્વભાવ વસ્તુસ્વરૂપને સાધવાનો છે, ને વસ્તુસ્વરૂપનો નિર્ણય કરાવીને
તે સંશયને છેદે છે.