: वैशाख : आत्मधर्म : २३ :
आगमपद्धत्ति अने
अध्यात्मपद्धत्तिनुं वर्णन
(अध्यात्मपद्धत्ति ते मोक्षमार्ग: आगमपद्धत्ति ते संसार)
“वस्तुनो जे स्वभाव तेने आगम कहीए
छीए, आत्मानो जे अधिकार तेने अध्यात्म कहीए
छीए. आगम तथा अध्यात्मस्वरूप भाव
आत्मद्रव्यना जाणवा. ते बंने भाव संसारअवस्था
विषे त्रिकालवर्ती मानवा”
वस्तुनो स्वभाव कहेतां अहीं त्रिकाळी स्वभाव न समजवो, पण पर्यायनो
भाव समजवो; संसारी जीवने पर्यायमां विकारनी परंपरा अनादिथी चाली आवे छे
तथा तेना निमित्तरूपे कर्मनी परंपरा पण अनादिथी चाली आवे छे, तेने अहीं
‘आगमपद्धत्ति’ कहे छे. आ आगमपद्धत्ति अशुद्ध छे एटले तेमां आत्मानो अधिकार न
कह्यो. अध्यात्मपद्धत्ति शुद्ध पर्यायरूप छे एटले तेमां आत्मानो अधिकार कह्यो.
आगमरूप अशुद्धभाव अने अध्यात्मरूप शुद्धभाव–ए बंने भावो आत्मद्रव्यना
जाणवा. अने ए बंने भाववाळा जीवो संसारअवस्थामां सदाय होय छे एटले
संसारअवस्थामां ए बंने भावोने त्रिकालवर्ती कह्या.
संसारमां साधक अने बाधक जीवो सदाय वर्ते ज छे; संसारमां कोईवार एकली
अशुद्ध पर्यायवाळा जीवो ज रही जाय ने शुद्ध पर्यायवाळा कोई जीव न होय एम कदी
बनतुं नथी, तेमज बधा जीवो शुद्ध पर्यायवाळा थई जाय ने अशुद्धपर्यायवाळा कोई
जीव न रहे–एम पण कदी बनतुं नथी; एटले अशुद्ध भावरूप आगमपद्धत्ति अने
शुद्धभावरूप अध्यात्मपध्धत्ति ए बंने भावो संसारमां त्रणेकाळे वर्ते छे. आ वात
संसारमां रहेला भिन्नभिन्न जीवोनी अपेक्षाए समजवी, एटले के कोई जीवो
शुध्धपर्यायवाळा होय, कोई जीवो अशुध्ध पर्यायवाळा होय, कोई मिश्र पर्यायवाळा
होय,–ए रीते बंने भावो त्रिकाळवर्ती मानवा. पण एक ज जीवमां ए भावो सदाय
रह्या करे एम न समजवुं. नहितर तो अशुध्धता टळीने शुध्धता कदी थई ज न शके.
अथवा शुध्ध पर्याय पण अनादिनी ठरे. पण एम नथी. एक जीव व्यक्तिगत रीते
पोतानी पर्यायमांथी अशुध्धता टाळीने शुध्धता प्रगट करी शके छे, पण जगतमांथी
अशुध्धभावनो सर्वथा अभाव थई जाय –एम कदी बनवानुं नथी. जगतमां तो बधा
भाववाळा जीवो