: જેઠ: આત્મધર્મ :૧પ:
ભગવાનનો
અવતાર
રાજકોટમાં પંચકલ્યાણક પ્રતિષ્ઠા–મહોત્સવ પ્રસંગે ભગવાન આદિનાથના
જન્મકલ્યાણક દિવસે (વૈશાખ સુદ નોમે) પૂ. ગુરુદેવના પ્રવચનમાંથી.
આજે પંચકલ્યાણક મહોત્સવમાં ભગવાનનો જન્મકલ્યાણક થયો. અહીં આત્માના
અનુભવમાં ભગવાનનો અવતાર કેમ થાય એટલે કે સમ્યગ્દર્શન કેમ થાય તેની વાત છે.
અંતરમાં મતિ–શ્રુતને સ્વસન્મુખ કરીને જેણે શુદ્ધઆત્માનો અનુભવ કર્યો તેને નિર્વિકલ્પ
અનુભૂતિમાં ભગવાન આત્માનો જન્મ થયો, તેની પરિણતિમાં પ્રભુ પધાર્યા.
આત્મા શુદ્ધ છે, અશુદ્ધ છે–એવા વિકલ્પમાં અટકતાં શુદ્ધ આત્માનો અનુભવ
થતો નથી. જે શુદ્ધ આત્મવસ્તુ છે તેને એકપણે અનુભવમાં લેતાં નિર્વિકલ્પતા થાય છે
ને પર્યાયમાં ભગવાન આત્માની પ્રસિદ્ધિ થાય છે. ગુણગુણીભેદના આશ્રયે પણ રાગની
ઉત્પત્તિ થાય છે. જ્ઞાનસ્વભાવને જ્ઞાનસ્વભાવપણે જ જુઓ તો તે વ્યક્ત અને પ્રગટ જ
છે. આવા આત્માને જોવો તેનું નામ શુદ્ધનય છે. આ શુદ્ધનય નિર્વિકલ્પ છે, આ રીતે
જોતાં શુદ્ધવસ્તુ દેખાય છે તે શુદ્ધવસ્તુ સર્વે પરભાવોનો ધ્વંસ કરનાર છે, તેના
અનુભવમાં પરભાવનો પ્રવેશ જ નથી. શરીરમાં, કર્મમાં કે રાગાદિ પરભાવમાં ભગવાન
આત્મા અવતરતો નથી, ભગવાન આત્મા તો શુદ્ધનયરૂપ નિર્મળ જ્ઞાનઘરમાં અવતરે છે.
આવો ભગવાનનો અવતાર થાય તે મોક્ષનું કારણ છે.
જુઓ, જે ભગવંતોના પંચકલ્યાણક થાય છે તે ભગવંતોએ પહેલાં આ રીતે
શુદ્ધનય– વડે નિજાત્માનો અનુભવ કર્યો હતો, પછી આત્માને પૂર્ણ સાધીને તેઓ તીર્થંકર
થયા. એ તીર્થંકરોએ શું કહ્યું? તે સમજીને સમ્યગ્દર્શનનો જન્મ કેમ થાય, તેની આ વાત છે.
પોતાના આત્મામાં અખંડ ચૈતન્યપ્રભુને પ્રગટ અનુભવમાં લેવો તે ખરું કલ્યાણ છે. આવા
પોતાના આત્માના ભાન વગર બીજું બધું પરભાવરૂપ છે. ભગવાન આત્માનો સ્વભાવ તો
સર્વ પરભાવોનો ધ્વંસ કરનાર છે. આવા આત્માને જેણે અનુભવ્યો તેણે ભગવાનને
ઓળખ્યા. અરે, ચૈતન્યના રત્નોથી ભરેલો આ ભગવાન, તેને અજ્ઞાનીઓ તૂચ્છ પરભાવ
જેટલો માની લ્યે છે. ભાઈ, ક્ષણમાં કેવળજ્ઞાનની કળા પ્રગટ કરે એવી તાકાત
ચૈતન્યસ્વભાવમાં વિદ્યમાન છે. આવી વિદ્યમાનવસ્તુને અનુભવમાં લે એ વસ્તુમાં આઠે કર્મો
નથી, તીર્થંકરપ્રકૃતિનાં રજકણો બંધાયેલા પડ્યાં હોય પણ તેનો ચૈતન્યમાં અભાવ છે; અને
રાગાદિ પરભાવોનો પણ એનામાં અભાવ છે. આવા