: ૧૬: આત્મધર્મ :જેઠ:
આત્માને જ્યાં જાણ્યો ત્યાં ધર્માત્માને સર્વે પરભાવનો મહિમા છૂટી ગયો. તે જાણે છે કે
મારી ચૈતન્યવસ્તુ વિકારની મેટનશીલ છે, એટલે વિકારને મટાડે એવો એનો સ્વભાવ
છે. વિકારને જન્માવે એવી મારી ચૈતન્યવસ્તુ નથી, ક્ષણેક્ષણે પોતાની નિર્મળ
પરિણતિરૂપે જન્મે એવો ચૈતન્યવસ્તુનો સ્વભાવ છે. ભગવાન આદિનાથ ફાગણ વદ
નોમે જન્મ્યા, ખરેખર તો ભગવાન આદિનાથ ક્ષણેક્ષણે પોતાની નિર્મળ પરિણતિમાં જ
ઉપજતા હતા, તે જ ખરો જન્મ હતો, દેહમાં ભગવાન ઉપજ્યા કે મરૂદેવી માતાની
કૂંખમાં ભગવાન અવતર્યા એમ કહેવું તે વ્યવહાર છે. અહા, તીર્થંકરનો જ્યાં અવતાર
થાય ત્યાં અંધકાર રહે નહિ, જગતમાં પ્રકાશ થઈ જાય; તો જેના અંતરમાં
સ્વાનુભૂતિરૂપ સૂર્યના પ્રકાશથી ઝળહળતા ચૈતન્યભગવાનનો અવતાર થયો તેના
અંતરમાં અજ્ઞાનના અંધારા કેમ રહે? ત્યાં પરભાવ પણ કેમ રહે? ત્યાં તો
જ્ઞાનપ્રકાશથી આત્મા ઝળકી ઊઠ્યો. અહો, આત્મામાં અમૃતના મેહ વરસે એવી આ
વાત છે. વિકારપર્યાયમાં રહેવાનો આત્માનો શુદ્ધસ્વભાવ નથી, પણ વિકારને નાશ
કરવાનો આત્માનો સ્વભાવ છે. તથા નિર્મળ જ્ઞાનઆનંદરૂપ પરિણતિ પ્રગટ કરીને તેમાં
રહેવાનો આત્માનો સ્વભાવ છે. એને જાણે તો સ્વાનુભવમાં આનંદમય આત્મપ્રભુનો
દીક્ષાકલ્યાણક–પ્રસંગનું વૈરાગ્ય–પ્રવચન