: જેઠ : આત્મધર્મ : ૧૯ :
નહિ. વીતરાગભાવની ધારા ઉલ્લસી તેને સંસારના બંધનમાં કોઈ બાંધી શકે નહિ.
આવી વીતરાગધારા ઉલ્લસાવીને ઋષભદેવ ભગવાન આજે મુનિ થયા.
અહીં ભગવાન આદિનાથે દીક્ષા લીધી ને આજે જ ભગવાન મહાવીરપ્રભુને
કેવળજ્ઞાન થવાનો દિવસ છે. ભગવાન આજ સર્વજ્ઞપરમાત્મા થયા. આનંદની પ્રાપ્તિ ને
અમૃતની તૃપ્તિ પૂર્ણ થઈ ગઈ. આવા સર્વજ્ઞપરમાત્માનો જય હો.
સર્વજ્ઞનો ધર્મ સુશર્ણ જાણી,
આરાધ! આરાધ! પ્રભાવ આણી;
અનાથ એકાન્ત સનાથ થાશે,
એના વિના કોઈ ન બાંહ્ય સ્હાશે.
સર્વજ્ઞ ભગવાને કહેલો આત્માનો ધર્મ એટલે કે આત્માનો સ્વભાવ એ જ
શરણરૂપ છે એમ જાણીને હે જીવ! તું આદરપૂર્વક એની આરાધના કર. એની
આરાધનાનો ઉત્સાહ કર.....ઉત્સાહથી આત્માની આરાધના કર, વીર્યની મંદતા છોડ. હું
ક્્યારે કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરું–એમ ઉત્સાહ લાવીને આરાધના કર.
અનંતા તીર્થંકરો જે પંથે સિદ્ધ થયા તે જ મારો પંથ છે;–આજે હું એ પંથે જાઉં
છું,–આવી ભાવનાથી સિદ્ધભગવંતોને નમસ્કાર કરીને ભગવાન મુનિ થયા, ને
આત્મધ્યાનમાં લીન થઈને સાતમું ગુણસ્થાન પ્રગટ કર્યું, ચોથું મનઃપર્યયજ્ઞાન પ્રગટ્યું;
ને ભગવાન તો એકાકીપણે વનમાં વિચારવા લાગ્યા. અડોલપણે ચૈતન્યના ધ્યાનમાં ને
આનંદના અનુભવમાં મગ્ન રહેતા હતા. અહા, એ મુનિદશાની શી વાત!
એકાકી વિચરતો વળી સ્મશાનમાં,
વળી પર્વતમાં વાઘ–સિંહ સંયોગ જો;
અડોલ આસન ને મનમાં નહિ ક્ષોભતા,
પરમ મિત્રનો જાણે પામ્યા યોગ જો.
આવી સાક્ષાત્દશા ભગવાને આજે પ્રગટ કરી. આ દેહ મારો નથી, એ મારે
જોઈતો નથી, સિંહ વાઘ આવીને ખાઈ જાય તો તેના ઉપર દ્વેષ ન થાય ને મનમાં ક્ષોભ
ન થાય એવી અડોલ આત્મધ્યાનદશામાં ક્્યારે લીન રહીએ? જો કે ભગવાન તીર્થંકરને
સિંહ વાઘ ફાડી ખાય–એવા પ્રકારનો ઉપદ્રવ હોતો નથી. પણ ગમે તેવા ઉપસર્ગ આવે
તોય આત્મધ્યાનથી ન ડગે ને ચૈતન્યના ધ્યાનની શ્રેણીમાં લીન રહીને કેવળજ્ઞાન પ્રગટ
કરે એવી દશામાં મુનિ ઝૂલતા હોય છે.
વીતરાગી ચિદાનંદ શીતળ સ્વભાવમાં ભગવાન એકાગ્ર થઈને એવા જામી ગયા
કે બહારમાં કોણ પૂજે છે તેનુંય લક્ષ ન રહ્યું અમૃતનો આખો દરિયો અંદર ભર્યો છે તેમાં
લીન થઈને પરમ આનંદનો ક્ષણેક્ષણે નિર્વિકલ્પ અનુભવ ભગવાન લેતા હતા.
દરેક વ્યક્તિએ આત્મજ્ઞાન કરીને આવી મુનિદશાની ભાવના ભાવવા જેવી છે.
આ જીવને પણ આવી ચારિત્રદશા પ્રગટ કર્યા વગર મુક્તિ થતી નથી. મુનિદશા તે
મોક્ષની સાક્ષાત્ સાધકદશા છે, તે પરમેષ્ઠીપદ છે.