: ૨૪ : આત્મધર્મ : ભાદરવો :
વિ....વિ....ધ
વ....ચ....ના....મૃ....ત
(આત્મધર્મનો ચાલુ વિભાગ: લેખાંક : ૧૨)
(૧૭૧) બલિહારી સંતોની
જ્ઞાની સંસારમાં ગૃહસ્થપણામાં રહ્યા હોય, રાગ–દ્વેષ–ક્રોધાદિ કલેશપરિણામ
અમુક થતાં હોય, પણ એને એની લાળ લંબાતી નથી, કેમકે એ જ વખતે ભિન્નતાનું
ભાન ભેગું છે. સંસારના ગમે તેવા કલેશપ્રસંગો કે પ્રતિકૂળ પ્રસંગો આવે, પણ જ્યાં
ચૈતન્યના ધ્યાનની સ્ફૂરણા જાગી ત્યાં તે બધાય કલેશો ક્્યાંય ભાગી જાય છે; ગમે તેવા
પ્રસંગમાંય એના શ્રધ્ધા–જ્ઞાન ઘેરાઈ જતા નથી. જ્યાં ચિદાનંદ–હંસલાનું સ્મરણ કર્યું ત્યાં
જ દુનિયાના બધા કલેશો અલોપ થઈ જાય છે; તો એ ચૈતન્યના અનુભવમાં તો કલેશ
કેવો? એમાં તો એકલો આનંદ છે,...એકલી આનંદની જ ધારા વહે છે. વાહ! બલિહારી
છે આવા સન્તોની.
(૧૭૨) સુખની શ્રદ્ધા
જેમ સિદ્ધભગવંતો કોઈપણ બાહ્યવિષયો વગર જ પોતાના આત્માથી જ સુખી
છે. તેમ મારું સુખ પણ મારા આત્મામાં જ છે; સુખ તે આત્માનો સ્વભાવ જ છે. તે
ક્્યાંય બહારથી નથી આવતું–એવો જેણે નિશ્ચય કર્યો તેને પાંચ ઈન્દ્રિયના કોઈ પણ
વિષયમાં સુખની કલ્પના છૂટી જાય છે. મારું સુખ મારા સ્વભાવમાં જ છે–એમ જ્યાં
સુધી શ્રદ્ધા ન થાય ને પોતાના આત્મસુખનો પોતાને અનુભવ ન થાય ત્યાંસુધી કોઈને
કોઈ પ્રકારે પરમાં સુખની કલ્પના, મોહ, અને બાહ્ય વિષયોની આકુળતા મટે નહિ.
(૧૭૩) જડીબુટ્ટી
ચૈતન્યસ્વરૂપનું ચિંતન કરવું તે સંસારના સર્વ દુઃખોનો થાક ઉતારવાની જડીબુટ્ટી
છે. માટે કહે છે કે અરે જીવો! આ ચૈતન્ય–સ્વરૂપના ચિન્તનમાં કલેશ તો જરા પણ નથી
ને તેનું ફળ મહાન છે, મહાન સુખની તેના ચિન્તનમાં પ્રાપ્તિ થાય છે, તો એને કેમ
ધ્યાનમાં ચિન્તવતા નથી! ને બહારમાં જ ઉપયોગને કેમ ભમાવો છો? આ ચૈતન્યના
ચિન્તનરૂપ જડીબુટ્ટી તમારી પાસે જ છે, એને સૂંઘતાં જ સંસારના સર્વકલેશનો થાક
ક્ષણભરમાં ઊતરી જશે.
(૧૭૪) સ્વરૂપસાધનમાં એકનું જ અવલંબન
નિજસ્વરૂપની સાધના પોતાના સ્વભાવના જ અવલંબને થાય છે, તેમાં બીજા
કોઈનું પણ અવલંબન કામ આવતું નથી. માટે હે