ઉપયોગને અંતરમાં વાળીને આત્મા સાથે તન્મય કર, એટલે એ જ્ઞાનમાં તત્ક્ષણે
આત્માનો અનુભવ થશે. અનંત કાળનું જ્ઞાન અસંખ્યપ્રદેશમાં જ સમાય છે, અનંત
ક્ષેત્રનું જ્ઞાન અસંખ્યપ્રદેશમાં જ સમાય છે, અનંતા પદાર્થોનું જ્ઞાન અસંખ્યપ્રદેશી એક
સર્વ પર્યાયોમાં તારો જ્ઞાનસ્વભાવી આત્મા તન્મય છે, જુદો નથી. એની સામે નજર
કર, એમાં જ્ઞાન ઉપયોગને જોડ, તો એક ક્ષણમાં તારો આત્મા તને જણાશે ને મોહ તૂટી
જશે. સ્વસંવેદનજ્ઞાનથી આવા આત્માને અનુભવમાં લ્યે ત્યારે આત્મા જાણ્યો કહેવાય,
તે ત્યારે જ મોક્ષમાર્ગ શરૂ થાય. જ્ઞાન થોડું હો કે ઝાઝું–તેનું ક્ષેત્ર તો આત્માના અસંખ્ય
પ્રદેશમાં જ છે. જ્ઞાન વધતાં ક્ષેત્ર પણ વધી જાય એમ નથી. લોકના (૩૪૩ ઘનરાજુ
પ્રમાણ) જેટલા અસંખ્યપ્રદેશ છે એટલા જ અસંખ્યપ્રદેશ એકેક આત્માના છે; ભલે
સંકોચાઈને થોડા ક્ષેત્રમાં દેહપ્રમાણ રહ્યો તોપણ તેના પ્રદેશોની સંખ્યા કાંઈ ઘટી ગઈ
આવા આત્માને જે જીવ સ્વસંવેદનજ્ઞાન વડે જાણે છે તે જીવ જ્ઞાનથી અભિન્ન છે, તેથી
તે આત્મા પોતે પોતાને જ્ઞાનથી અભિન્ન અનુભવતો થકો સ્વયં જ્ઞાન છે. આવો
જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા ધ્યાનમાં ઉપાદેય છે. આવા આત્મામાં ઉપયોગ જોડતાં
નિર્વિકલ્પધ્યાન થાય છે, ને એવા ધ્યાનમાં જ સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન– ચારિત્ર પ્રગટે છે, શુભ
વિકલ્પમાં એકાગ્ર થતાં આત્મા જણાય નહિ. શુભાશુભ વિકલ્પ રહિત થઈને જ્ઞાનને
અંતર સ્વરૂપમાં એકાગ્ર કરતાં આત્મા જણાય છે. જે આવું સ્વસંવેદનજ્ઞાન છે તે જ
સંવર–નિર્જરા છે, તે જ મોક્ષનો ઉપાય છે. બહારના વિષયો તરફ જ્ઞાન ઢળતું તેમાં
નિર્જરા છે. સ્વભાવ તરફ વળીને શુદ્ધાત્માને જાણ્યો ને તેમાં તન્મયપણે પરિણમ્યો તે
સ્વસમય છે. પરભાવને જાણતાં તેમાં તન્મય થઈને રહ્યો તે પરસમય છે. સ્વસમયરૂપ
થઈને તું તારા આત્માને જાણ. આ રીતે એક ક્ષણમાં આત્માને જાણવાની રીત શ્રીગુરુએ
શિષ્યને બતાવી.
આત્મામાં અભેદ નથી થતો. આમ નિર્મળ જ્ઞાનપરિણતિ સાથે અભેદ આત્મા તે જ
અભિન્ન એવું