: ૨૮ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૪૯૨
ચૈતન્યવસ્તુ અચિંત્ય મહિમાવંત, એની પાસે રાગાદિ પરભાવો તો અવસ્તુ છે,–એ
અવસ્તુની રુચિ કોણ કરે? એનો મહિમા, એનાં ગુણગાન કોણ કરે? સમ્યગ્દ્રષ્ટિ તો
પોતાના શુદ્ધસ્વરૂપની ભક્તિ કરે છે. શુભરાગ અને સાથે ભૂમિકાયોગ્ય શુદ્ધપરિણતિ તે
જ્ઞાનીનો આચાર છે, તેનું નામ મિશ્રવ્યવહાર છે. મિશ્ર એટલે કંઈક અશુદ્ધતા ને જે
શુદ્ધતા; તેમાં જે અશુદ્ધઅંશ છે તે ધર્મીને આસ્રવ–બંધનું કારણ છે ને જે શુદ્ધઅંશ છે તે
સંવર–નિર્જરાનું કારણ છે.–આ રીતે આસ્રવ–બંધ ને સંવર–નિર્જરા એ ચારે ભાવો
ધર્મીને એક સાથે વર્તે છે. અજ્ઞાનીને મિશ્રભાવ નથી, એને તો એકલી અશુદ્ધતા છે;
સર્વજ્ઞને મિશ્રભાવ નથી, એમને એકલી શુદ્ધતા છે. મિશ્રભાવ સાધકદશામાં છે. તેમાં
શુદ્ધપરિણતિઅનુસાર તે મોક્ષમાર્ગને સાધે છે.–એમ જાણવું.
અહા, ધર્માત્માની આ અધ્યાત્મકળા...અલૌકિક છે....આવી અધ્યાત્મકળા
શીખવા જેવી છે, ને એનો પ્રચાર કરવા જેવું છે. ખરું સુખ આ અધ્યાત્મકળાથી જ
પ્રાપ્ત થાય છે. અધ્યાત્મ વિદ્યા સિવાય બીજી લૌકિક વિદ્યાઓની કિંમત ધર્મમાં કાંઈ
નથી. सा विद्या या विभुक्तयે–આત્માને મોક્ષનું કારણ ન થાય એવી વિદ્યાને તે વિદ્યા
કોણ કહે?–વિદ્યાહીન હોય તે કહે!
જેણે અધ્યાત્મવિદ્યા જાણી છે એવા જ્ઞાનીને મિશ્રવ્યવહાર કહ્યો, એટલે શુદ્ધતા ને
અશુદ્ધતા બંને એક સાથે તેને છે, પણ તેથી કાંઈ તે શુદ્ધતા ને અશુદ્ધતા એકબીજામાં
ભળી જતાં નથી. જે શુદ્ધતા છે તે કાંઈ અશુદ્ધતારૂપ થઈ જતી નથી, ને જે અશુદ્ધતા
(રાગાદિ) છે તે કાંઈ શુદ્ધતારૂપ થઈ જતી નથી. એકસાથે હોવા છતાં બંનેની જુદી જુદી
ધારા છે. આ રીતે ‘મિશ્ર’ એ બંનેનું જુદાપણું બતાવે છે, એકપણું નહિ. તેમાંથી જે
શુદ્ધતા છે તેના વડે ધર્મી જીવ મોક્ષમાર્ગને સાધે છે.
વસ્ત્ર અને શરીર શરીર અને આત્મા
ભેદજ્ઞાન માટે આ દ્રષ્ટાંત છે
આપને આ ચિત્રોમાં સમજાય છે કાંઈ!
વાંચવાથી બરાબર સમજાશે.
–અને આ સિદ્ધાન્ત છે.
–નહિતર આવતા અંકમાં ગુરુદેવનું પ્રવચન