Atmadharma magazine - Ank 275
(Year 23 - Vir Nirvana Samvat 2492, A.D. 1966).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 9 of 49

background image
: ૬ : આત્મધર્મ : ભાદરવો : ૨૪૯૨
આચાર્યદેવ સમજાવે છે; તે સમજનાર જિજ્ઞાસુ શિષ્યને અંતરમાં પાંચે લબ્ધિ આવી જાય
છે; તે વાત આચાર્યદેવે આઠમી ગાથામાં અલૌકિક રીતે બતાવી છે.
સમ્યક્ત્વની પાંચ લબ્ધિ આમાં આવી જાય છે
ચૈતન્યસ્વભાવ સાંભળતા શ્રોતાના અંતરમાં અપૂર્વ હર્ષોલ્લાસ છે; તે આંખો
ફાડીને જોઈ જ રહે છે એટલે કે સમજવાને યોગ્ય ક્ષયોપશમલબ્ધિ થઈ છે, ને સ્વરૂપ
સમજવા માટે ઉપયોગને એકાગ્ર કરે છે.
ટગટગ જોઈ રહે છે–તેમાં સમજવા માટેની જિજ્ઞાસાથી પરિણામની વિશુદ્ધિ થઈ
છે એટલે વિશુદ્ધિલબ્ધિ થઈ છે.
‘દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રસ્વરૂપ આત્મા છે’ એવી આચાર્યદેવની દેશના પ્રાપ્ત થઈ છે
એટલે કે દેશનાલબ્ધિ થઈ છે.
પ્રાયોગ્યલબ્ધિ એટલે અંદર કર્મસ્થિતિની અલ્પતા તથા પરિણામની તેવી
યોગ્યતા પણ થઈ છે.
આમ ચારલબ્ધિ તો થઈ છે; ને પાંચમી કરણલબ્ધિ અનુભવ કરવાના કાળમાં
થાય છે તે પણ બતાવશે. તેમાં સુંદર આનંદતરંગ–બોધતરંગ ઊછળે છે એમ કહેશે.
ઉપદેશ દેનારા આચાર્ય કેવા છે?
પહેલા પાંચમી ગાથામાં તો કહ્યું હતું કે–અમારા સમસ્ત આત્મવૈભવથી અમે શુદ્ધ
આત્માનું સ્વરૂપ દેખાડશું. શુદ્ધાત્માનું પ્રચુર સંવેદન કરનારા એવા પરમગુરુઓના
અનુગ્રહપૂર્વક અમને જે શુદ્ધાત્મતત્ત્વનો ઉપદેશ મળ્‌યો તેનાથી અમારો આત્મવૈભવ
પ્રગટ થયો, એટલે કે જેવો શુદ્ધાત્મા શ્રીગુરુએ કહ્યો હતો તેવો અમને અનુભવમાં
આવ્યો, એવા સ્વાનુભવપૂર્વક અમે શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ આ સમયસારમાં દેખાડશું.
ઉપદેશ કરનારા આચાર્ય કેવા હોય તે આમાં આવી જાય છે. એક આચાર્ય
ઉપદેશ આપીને ચાલ્યા જાય તો શિષ્ય તે વાત છોડી દેતો નથી, પણ ધીરજ રાખી
રુચિને લંબાવી બીજા આચાર્ય પાસેથી સમજે છે. “તે જ અથવા બીજા આચાર્ય તેને
પરમાર્થ સમજાવનારા મલી જ જાય છે;” –આમ કહીને શ્રોતાની જિજ્ઞાસાનું લંબાણ
બતાવ્યું છે; તેની જિજ્ઞાસા અને સમજવાની યોગ્યતાની તીવ્રતા છે એટલે કદાચિત
પહેલા આચાર્ય ચાલ્યા ગયા હોય તો કોઈને કોઈ બીજા ઉપદેશક જ્ઞાની તેને મલી જ જશે.
એની પાત્રતા છે એટલે જરૂર તેને સમજાવનાર પણ મલી જ રહે છે, –એવી જ સંધિ છે.
આચાર્ય તો સ્વરૂપમાં ઝૂલતાં હોય, એટલે “દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રસ્વરૂપ આત્મા
છે” એટલો ઉપદેશ આપીને તેમને વિકલ્પ છૂટી જાય અથવા અન્યત્ર વિહાર કરી જાય,
પણ શિષ્ય પોતાની જિજ્ઞાસા છોડતો નથી, પણ જિજ્ઞાસા લંબાવીને બીજા આચાર્ય
પાસેથી તેનો પરમાર્થ સમજે છે–એવી તેની પાત્રતા છે.
દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રસ્વરૂપ આત્મા છે એમ કહેવામાં કહેનારનો આશય ભેદ બતાવવાનો