જેની પર્યાયો ક્રમેક્રમે ઉત્પાદ–વ્યયરૂપ થાય; આવું ઉત્પાદ–વ્યયધ્રુવસ્વરૂપ આત્મદ્રવ્ય
દ્રષ્ટિમાં લેવું તે સમ્યગ્દર્શન છે. આવા ઉત્પાદ–વ્યય ને ધ્રુવતારૂપ આત્માનો એક
ગુણ છે. આવા ગુણસહિત આત્મા ધર્મીને અનુભૂતિમાં આવ્યો; ત્યાં વિકલ્પનું
કર્તૃત્વ ન રહ્યું. પર્યાયબુદ્ધિ ન રહી. દ્રવ્યદ્રષ્ટિમાં રાગથી ભિન્ન નિર્મળ પરિણમન
થયું, ત્યાં રાગ તે કાળે હોય પણ તે કર્તૃત્વમાંથી બહાર રહી ગયો તે કાળે તેનું જ્ઞાન
રહી ગયું પણ કર્તૃત્વ ન રહ્યું. આવું દ્રવ્યદ્રષ્ટિનું ફળ છે. આમાં અપૂર્વ ધર્મ છે.
વસ્તુના સ્વભાવમાં જ એવો ધર્મ છે કે તે ઉત્પાદ–વ્યય–ધ્રુવત્વરૂપ ધર્મના આધારે
ક્રમબદ્ધપર્યાયની સિદ્ધિ થઈ જાય છે, તે બતાવવું છે. આત્માની શક્તિના આધારે જ
તેની પર્યાયનું ક્રમબદ્ધપણું સિદ્ધ થઈ જાય છે.
વસ્તુની ઉત્પાદ–વ્યય–ધ્રુવત્વશક્તિને ખ્યાલમાં લેતાં આ વાત ખ્યાલમાં આવી જાય
છે, કેમકે આત્માની આ શક્તિનું જ એવું કાર્ય છે કે ગુણોથી અક્રમપણે ને પર્યાયોથી
ક્રમપણે વર્તે.
પર્યાયો. આવા ગુણ–પર્યાયસહિત ઉત્પાદ–વ્યય–ધ્રુવસ્વભાવવાળા આત્માને દ્રષ્ટિમાં
લેતાં સમ્યગ્દર્શન થાય છે. આત્માને અભેદ દ્રષ્ટિમાં લીધો તેમાં ભેગો આ ગુણ
આવી જ