: ૨૬ : આત્મધર્મ : કારતક : ૨૪૯૩
અનુભવનો.ઉપદેશ
માતાની જેમ વાત્સલ્યથી હિતની શિખામણ આપતાં
આચાર્યદેવ કહે છે કે હે ભાઈ! આવો અવસર પામીને તું દેહાદિથી
ભિન્ન તારા ચૈતન્યતત્ત્વને દેખ. જીવનમાં આ જ કરવા જેવું છે.
અરે, તેં દુનિયાને દેખી, પણ દેખનારા એવા તને પોતાને તેં ન
દેખ્યો. પરની પ્રસિદ્ધિ કરી પણ પોતાની પ્રસિદ્ધિ ન કરી. અહા,
ચૈતન્યતત્ત્વ એવા આનંદથી ભરેલું છે કે જેના સ્મરણમાત્રથી
શાંતિ મળે, તો તેના સીધા અનુભવના આનંદની તો શી વાત?
પોતે પોતાને જાણતાં પરમ આનંદ થાય છે. અરે, આત્માના
અનુભવનો આવો સરસ યોગ ને આવો ઉત્તમ ઉપદેશ, તે પામીને
હવે ઉત્કૃષ્ટ પ્રયત્નવડે આત્માને અનુભવમાં લે...એકવાર આત્માની
ખુમારી ચડાવીને ઉદ્યમ કર.
(સમયસાર કલશ : ૨૩ ઉપરના પ્રવચનમાંથી)
ભાઈ, તને આનંદસહિત આત્માનો અનુભવ થાય ને તારો મોહ તૂટે–એવી વાત
સંતો તને સંભળાવે છે.
હે ભાઈ! આ ચૈતન્યત્ત્વ અંદરમાં દેહથી ભિન્ન, આનંદથી ભરેલું કેવું છે તેનો
અનુભવ કરવા માટે તું કુતૂહલ કર...જગતના બાહ્યપદાર્થોમાં તને આશ્ચર્ય લાગે છે ને
તેને જોવાનું કુતૂહલ થાય છે, પણ અંદરમાં ચૈતન્યતત્ત્વ મહા આશ્ચર્યકારી છે તેને
જાણવાનું કુતૂહલ કર. બહારના પદાર્થોને તે જાણવામાં કાંઈ આનંદ નથી, અંદર
ચૈતન્યતત્ત્વ એવું છે કે જેને જાણતાં આનંદ થાય છે. અહો, આવું આનંદકારી
ચૈતન્યતત્ત્વ તેને જાણવા માટે એકવાર તો એવી દરકાર કર–કે મરણ જેટલાં કષ્ટ આવે
તોપણ તેના અનુભવનો પ્રયત્ન છૂટે નહિ.
અરે, જગતની ચાહના છોડીને ચૈતન્યની ચાહના તો કર. આ જગતના પદાર્થોને
જાણવામાં તને કુતૂહલ થાય છે પણ એ બધાયનો જાણનારો તું પોતે કોણ છો? તેને
જાણવામાં તો જિજ્ઞાસા કર. અનંતકાળથી નહિ જાણેલું આવું આ ગુપ્ત ચૈતન્યતત્ત્વ, તેને
જોતાં જ પરદ્રવ્યો ઉપરથી તારો મોહ છૂટી જશે, પરદ્રવ્ય મારું એવી તારી મોહબુદ્ધિ