: પોષ : ૨૪૯૩ આત્મધર્મ : ૨૭ :
પક્ષાતિક્રાન્ત
કેવળી ભગવાન................અને................ સ્વાનુભૂતિવાળા શ્રુતજ્ઞાની
(૧) વિશ્વના સાક્ષી હોવાથી બંને
નયપક્ષના સ્વરૂપને માત્ર જાણે જ છે,
તેમને તેવા નયપક્ષના વિકલ્પો
ઉત્પન્ન થતા નથી;
(૨) જેમ વિશ્વને સાક્ષીપણે જાણે છે તેમ
નયપક્ષોને પણ સાક્ષીપણે કેવળ જાણે
જ છે.
(૩) કેવળીભગવાન કેવળજ્ઞાન વડે પોતે
જ વિજ્ઞાનઘન થયા છે.
(૪) કેવળીપ્રભુ સદા વિજ્ઞાનઘન થયા છે.
(પ) કેવળીપ્રભુ તો શ્રુતજ્ઞાનની ભૂમિકાથી
જ અતિક્રાન્ત છે,
(૬) કેવળીપ્રભુ કોઈપણ નયપક્ષને ગ્રહતા
નથી.
તેથી તે પક્ષાતિક્રાન્ત છે.
(૧) શ્રુતજ્ઞાનીને નયપક્ષોના વિકલ્પો
ઉત્પન્ન થતા હોવા છતાં, તે
વિકલ્પોના ગ્રહણનો ઉત્સાહ છૂટી
ગયો છે, તેથી તે પણ તે નયપક્ષને
ગ્રહતા નથી.
(૨) શ્રુતજ્ઞાની પણ નયપક્ષને કેવળ જાણે
જ છે, (કેમકે નયપક્ષના ગ્રહણનો
ઉત્સાહ તેને નથી, તેનો ઉપયોગ તો
ચૈતન્યસ્વભાવને જ ગ્રહવા તરફ
વળ્યો છે.)
(૩) શ્રુતજ્ઞાનીને પણ તીક્ષ્ણ જ્ઞાનદ્રષ્ટિથી
શુદ્ધઆત્માનું ગ્રહણ થયું હોવાથી તે
પોતે વિજ્ઞાનઘન થયા છે.
(૪) શ્રુતજ્ઞાની તે વખતે એટલે કે
(પ) શ્રુતજ્ઞાની અનુભવ વખતે,
શ્રુતજ્ઞાનાત્મક સમસ્ત વિકલ્પોની
ભૂમિકાથી અતિક્રાન્ત છે.
(૬) શ્રુતજ્ઞાની પણ સ્વાનુભૂતિના કાળે
કોઈ પણ નયપક્ષને ગ્રહતા નથી.
તેથી તે પણ સમસ્ત વિકલ્પોથી પાર,
પક્ષાતિક્રાન્ત છે; તે અનુભૂતિમાત્ર
સમયસાર છે. તેને આત્માની ખ્યાતિ
આત્માની પ્રસિદ્ધિ છે; આનું નામ
“ધર્મલબ્ધિનો કાળ” છે.
અહો, અનુભવદશાનું કોઈ અલૌકિક વર્ણન કર્યું છે. ચોથા ગુણસ્થાનવાળા
સમ્યગ્દ્રષ્ટિની અનુભવદશાને ઠેઠ કેવળીભગવાનની જાત સાથે સરખાવી છે. ધર્મીની