ઓળખાણ તેં કરી નથી. સમ્યગ્દર્શન થતાં પોતાના આત્માનો સાક્ષાત્કાર થઈ જાય, જ્ઞાન
ને આનંદનો સ્વાદ આવી જાય; અંદર આત્માના ધ્યાનમાં જ્ઞાનને એકાગ્ર કરવારૂપ
પ્રજ્ઞાછીણી છે, પ્રજ્ઞાછીણીવડે આત્માનો આનંદ અનુભવાય છે. આત્માનો આનંદ બહાર
કાઢીને (પ્રગટ કરીને) સન્તો ફરમાવે છે કે હે જીવ! આવો આનંદ આત્મામાં ભર્યો છે.
ભેદજ્ઞાનવડે તે પ્રગટ થાય છે.
જ્ઞાનમાં લઈને અમે આપની ભક્તિ કરીએ છીએ. –આમ શુદ્ધસ્વરૂપને પોતાના જ્ઞાનમાં
લ્યે ત્યારે સમ્યગ્દર્શન થાય. આત્મા શું ને રાગ શું–એ બંનેની ભિન્નતા ઓળખીને,
પ્રજ્ઞાછીણીવડે જુદા કરવા, એટલે કે જ્ઞાનને બંધભાવોથી જુદું કરીને જ્ઞાનસ્વરૂપમાં
એકાગ્ર કરવું, આવું ભેદજ્ઞાન તે મોક્ષનો ઉપાય છે. એટલે પ્રજ્ઞાછીણી તે મોક્ષનો ઉપાય
છે. આ પ્રજ્ઞાછીણી આત્માથી ભિન્ન બીજી કોઈ ચીજ નથી, પણ આત્માનો જ નિર્મળ
ઉપયોગ છે. આત્માથી બહાર બીજું કોઈ મોક્ષનું સાધન નથી. જેમ તીક્ષ્ણ કરવત
લાકડાના બે કટકા કરી નાંખે છે, તેમ આત્મા અને રાગ બંને અનાદિ અજ્ઞાનથી એકમેક
લાગે છે, તેને જુદા ઓળખીને પ્રજ્ઞાછીણી આત્માને રાગથી જુદો કરી નાંખે છે. –આનું
નામ ધર્મ છે, ને આ મોક્ષનું સાધન છે.
બંને વચ્ચે સૂક્ષ્મ સાંધ છે; તે સાંધમાં પ્રજ્ઞાછીણી મારતાં બંને ભિન્નપણે અનુભવાય છે.
બંને વચ્ચેની સાંધ કેવી રીતે પકડવી? કે લક્ષણની ભિન્નતા વડે; આત્માનું લક્ષણ જ્ઞાન,
અને રાગનું લક્ષણ આકુળતા –એમ બંનેના લક્ષણ વચ્ચે આંતરું છે. –એ અંતરને
(તફાવતને) પકડીને જ્ઞાનને અંતરમાં વાળવું એનું નામ પ્રજ્ઞાછીણી છે; તે પ્રજ્ઞાને
ભગવતી કહેવામાં આવી છે. આ ભગવતી પ્રજ્ઞા વડે આત્માને અને રાગને જુદા
ઓળખીને જ્ઞાન અંતરમાં આત્મસ્વભાવમાં એકાગ્ર થાય છે ને રાગાદિ પરભાવોને
બંધરૂપ જાણીને છોડે છે. –આવું ભેદજ્ઞાન તે મોક્ષનો ઉપાય છે.