Atmadharma magazine - Ank 281
(Year 24 - Vir Nirvana Samvat 2493, A.D. 1967).

< Previous Page  


Combined PDF/HTML Page 3 of 3

PDF/HTML Page 41 of 53
single page version

background image
: ૩૮ : આત્મધર્મ : ફાગણ : ૨૪૯૩
લિખિત શાસ્ત્રો પેક કરીને વિમાનમાં સાથે લઈ લીધા. વિમાનમાં વજન જોકે વધી જતું
હતું તેથી વિમાની શરૂઆતમાં તો આનાકાની કરતો હતો, પણ પછી તો ક્ષણભરમાં
વિમાન જોધપુર કઈ રીતે પહોંચી ગયું–તેનું વિમાનીને પણ આશ્ચર્ય થયું. શરૂમાં આ
સેંકડો જિનબિંબો અહીંના બીજા જિનમંદિરમાં મહેમાન તરીકે બિરાજતા હતા, તે હવે
આદર્શનગરના મંદિરની વેદીમાં બિરાજી રહ્યા છે. તેમના દર્શન કરતાં, મુલતાનવાસી
સાધર્મી ભાઈઓ જ્યારે એ ભગવાનને લઈને અહીં આવ્યા હશે તે વખતની લાગણીનું
અને તે પ્રસંગના વાતાવરણનું સ્મરણ થાય છે. આ જયપુરથી પં. ટોડરમલજીએ જે
મુલતાનના સાધર્મીભાઈઓ ઉપર સહજાનંદની વૃદ્ધિની ભાવના સહિત અધ્યાત્મસન્દેશ
લખ્યો તે મુલતાનના ભાઈઓ આજે જયપુર આવીને વસ્યા ને ટોડરમલજીના
દ્વિશતાબ્દિ ઉત્સવમાં ભાગ લેવા લાગ્યા, તથા તેમની વિનંતીથી ગુરુદેવે તેમના
આદર્શનગરમાં (ટોડરમલજીની ચિઠ્ઠિ ઉપર) પ્રવચન કર્યું. પ્રવચનમાં પાંચ છ હજાર
શ્રોતાજનોની ભીડ હતી ને ધાર્મિક મેળા જેવું વાતાવરણ હતું. ગુરુદેવે સ્વાનુભવનું
સ્વરૂપ અને તે વખતના નિર્વિકલ્પ આનંદનો મહિમા સમજાવ્યો હતો. તથા અનુભવની
કણિકા જાગ્યે સર્વ ગુણોમાં શુદ્ધતા થવા માંડે છે–તે ખાસ સમજાવ્યું હતું. મુલતાનવાસી
ભાઈઓ બહુ પ્રસન્ન થયા હતા. ગુરુદેવની મંગલ છાયામાં જયપુર–સોનગઢ ને
મુલતાનના સાધર્મીઓનું સંમેલન જોઈને હૃદયમાં હર્ષ–વાત્સલ્ય જાગતા હતા. અહીંનું
મંદિર ભવ્ય અને દર્શનીય છે. આદર્શનગરના મુલતાનવાસી ભાઈઓ તરફથી અધ્યક્ષે
ગુરુદેવનો ઉપકાર માનતાં કહ્યું હતું કે આદર્શનગરમાં અધ્યાત્મનો સંદેશ સંભળાવીને
આપે અમને સાચા આદર્શજીવનનો માર્ગ દેખાડ્યો છે, તે માર્ગે ચાલીને અમે સાચો
આદર્શ અંગીકાર કરીએ એવી ભાવના છે. પ્રવચન પછી વેદી–કળશ–ધ્વજશુદ્ધિ ઈન્દ્રોદ્વારા
તેમજ પૂ. બેનશ્રીબેનના સુહસ્તે થઈ હતી.
રાત્રે કિશનગઢની વીરસંગીતમંડળીના ભાઈઓએ “સીતાજીની અગ્નિપરીક્ષા”
સંબંધી એક સુંદર ધાર્મિક નાટક કર્યું હતું. શાસ્ત્રાધારે તૈયાર થયેલ નાટકનું આલેખન
તથા સીનસીનેરી અને સાજસજાવટ ઘણા સરસ હતા. સીતાજીનો વનવાસ, વનમાંથી
રામચંદ્રજી ઉપર સીતાજીનો ધાર્મિકસન્દેશ, લવકુશનું બાલ્યજીવન, સીતાજીની
અગ્નિપરીક્ષા ને કમળની રચના વગેરે વૈરાગ્યભર્યા દ્રશ્યો અને સંવાદો સહિત સાડાચાર
કલાક સુધી એકધારું નાટક ચાલ્યું હતું. સીતાજીના જીવનપ્રસંગો જોતાં મુમુક્ષુને જીવનમાં
વૈરાગ્ય અને ધૈર્ય તથા ધર્મદ્રઢતાની પ્રેરણાઓ મળતી હતી. નાટકથી પ્રસન્ન

PDF/HTML Page 42 of 53
single page version

background image
: ફાગણ : ૨૪૯૩ આત્મધર્મ : ૩૯ :
થઈને અનેક જિજ્ઞાસુઓએ મંડળીને રકમોની ભેટ આપી હતી; અને ધર્મસંસ્કારની
આવી પ્રવૃત્તિ વિકસાવવા જેવી છે એમ સૌને લાગતું હતું. આ નાટક માટે કિશનગઢની
સંગીતમંડળીને તથા તેના કાર્યકરોને ધન્યવાદ!
ફાગણ સુદ બીજ (તા. ૧૩ માર્ચ) આજે ઉત્સવનો મુખ્ય દિવસ હતો.
સોનગઢમાં સીમંધરપ્રભુની પ્રતિષ્ઠાનો વાર્ષિક દિવસ આજે હતો, ને જયપુરમાં પણ
સીમંધરપ્રભુની પ્રતિષ્ઠા આજે થાય છે. પ્રથમ સવારમાં શહેરના મંદિરમાં કલશ તથા
ધ્વજારોહણ થયું. શ્રીમાન પં. ટોડરમલજી આ જિનમંદિરમાં શાસ્ત્રસભા કરતા હતા. આ
મંદિર ઉપર કલશ–ધ્વજ લગભગ ૨૦૦ વર્ષથી ચડ્યા ન હતા, આજે બસો વર્ષે કલશ–
ધ્વજ ચડતા હોવાથી સૌને ઘણો હર્ષોલ્લાસ હતો. પૂ. ગુરુદેવ પણ તે પ્રસંગે ઉપસ્થિત
હતા. પાંચ–છ હજાર ભક્તોજનોના હર્ષ ને જયજયકાર વચ્ચે મંદિર ઉપર કળશ તથા
ધ્વજ શોભી ઊઠ્યા. આ પ્રસંગે મંદિરજીમાં શાસ્ત્રોની હસ્તલિખિત પ્રતોનું પ્રદર્શન હતું–
જેમાં પં. શ્રી ટોડરમલ્લજીની સ્વહસ્તલિખિત મોક્ષમાર્ગપ્રકાશક વગેરે પ્રતો, તેમજ પં.
સદાસુખદાસજી, પં. જયચંદજી વગેરે વિદ્વાનોની પણ હસ્તપ્રતો હતી; આ ઉપરાંત સચિત્ર
ભક્તામર–સ્તોત્રની પ્રત હતી. મંદિરમાં કલશ અને ધ્વજારોહણ પછી ગુરુદેવનું પ્રવચન
પણ ત્યાં જ હતું. પં. શ્રી ટોડરમલ્લજી–લિખિત મોક્ષમાર્ગપ્રકાશકમાંથી, “મોક્ષમાર્ગ એક
જ છે, મોક્ષમાર્ગ બે નથી”–એ વિષય ઉપર ગુરુદેવે અદ્ભુત પ્રવચન કરીને સ્વાશ્રિત
મોક્ષમાર્ગનું સ્વરૂપ સ્પષ્ટ સમજાવ્યું હતું. શહેરમાં પહેલીવાર પ્રવચન થતું હોવાથી હજારો
માણસો પ્રવચન સાંભળવા ઉમટ્યા હતા, મંદિર તથા આસપાસના ચોક ચિક્કાર ભરાઈ
ગયા હતા. દિલ્હીના રાજા ટોયઝવાળા ભાઈશ્રી કૈલાસચંદજી પણ ઉત્સવ પ્રસંગે
ગુરુદેવના પરિચયથી ખૂબ પ્રભાવિત થયા હતા.
પ્રવચન પછી તરત ટોડરમલ–સ્મારકભવને આવ્યા. ને શેઠશ્રી પૂરણચંદજી
ગોદિકાની વિનંતીથી પૂ. ગુરુદેવે સ્મારકભવનનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. આ પ્રસંગે શેઠશ્રી
ગોદિકાજીને ઘણો જ ઉલ્લાસ હતો. અજમેરના શેઠશ્રી ભાગચંદજી સોની પણ આવ્યા
હતા. હજારો ભક્તોના હર્ષનાદ વચ્ચે ગુરુદેવે ભવનનું ઉદ્ઘાટન કર્યું કે તરત હોલ
ચિક્કાર ભરાઈ ગયો હતો; ને પૂ. ગુરુદેવે મંગલ પ્રવચન કર્યું હતું. મંગલ પ્રવચનમાં
नमः
समयसाराय દ્વારા સ્વાનુભૂતિની ક્રિયાનું સ્વરૂપ સમજાવ્યું હતું. તેમ જ પ્રવચનસાર ગા.
૮૦–૮૧–૮૨ ને યાદ કરીને, તીર્થંકરો કેવા માર્ગે મોહ ક્ષય કરીને

PDF/HTML Page 43 of 53
single page version

background image
: ૪૦ : આત્મધર્મ : ફાગણ : ૨૪૯૩
મોક્ષ પામ્યા ને જગતને પણ કેવો માર્ગ ઉપદેશ્યો–તે વાત સમજાવી હતી. તથા મોક્ષમાર્ગ
પ્રકાશકમાંથી બે નયોનું સ્વરૂપ, બે નયોના અર્થ સમજવાની રીત, અને યથાર્થ
વસ્તુસ્વરૂપ કઈ રીતે સમજવું–તે સંબંધી વિવેચન કર્યું હતું. પ્રવચન પછી શ્રી
જિનેન્દ્રભગવાનની ભક્તિ પણ ત્યાં સ્મારકભવનમાં જ થઈ હતી. ત્યારપછી
સ્મારકભવનના ચૈત્યાલયમાં ભગવાન સીમંધરપ્રભુની પ્રતિષ્ઠા થઈ હતી. અહા,
પ્રભુજીની પ્રતિષ્ઠા પ્રસંગે શેઠ પૂરણચંદજી ગોદિકા અને તેમનો પરિવાર, તથા જયપુરના
મુમુક્ષુઓ તેમ જ સૌરાષ્ટ્ર–ગુજરાતના મુમુક્ષુઓ હર્ષોલ્લાસથી નાચી ઊઠ્યા હતા.
ગુરુદેવના સુહસ્તે સીમંધરનાથની પ્રતિષ્ઠા દેખીને શેઠ પૂરણચંદજી તો હાથમાં ચામર
લઈને ઉલ્લાસથી નાચી ઊઠ્યા હતા. પ્રભુજીની પ્રતિષ્ઠા શેઠ ગોદિકાજીએ તથા તેમના
સુપુત્રોએ કરી હતી. આ સમસ્ત ઉત્સવનું ખર્ચ, તેમજ સ્મારકભવનનું બધું ખર્ચ શ્રી
ગોદિકા પરિવાર તરફથી (–એકલા તરફથી) કરવામાં આવ્યું હતું. તેમની આટલી
ઉદારતા તથા આવી નમ્રતા, ધાર્મિક પ્રેમ ને ઉત્સાહ–તે પ્રશંસનીય છે; ગુરુદેવ પણ તેની
પ્રશંસા કરતા હતા. અહા, અમારા આંગણે સીમંધરનાથ ભગવાન પધાર્યા–એવા
અંતરંગ ઉમંગથી સીમંધરભગવાનની પ્રતિષ્ઠા થઈ. પ્રતિષ્ઠા વખતનો હજારો ભક્તોનો
હર્ષોલ્લાસ હૈયામાં સમાતો ન હતો. પ્રભુજીની પ્રતિષ્ઠા પછી કલશ તથા ધ્વજારોહણ થયું,
તથા જિનવાણીમાતા સમયસારની પણ સ્થાપના ગુરુદેવના સુહસ્તે થઈ; પછી આ જ
દિવસે બપોરે ગોદિકાજીના શહેરના ચૈત્યાલયમાં પણ જિનેન્દ્રભગવાનની પ્રતિષ્ઠા થઈ.
બપોરનું પ્રવચન તથા ભક્તિ સ્મારકભવનમાં થયા હતા.
તે સર્વે જિનેન્દ્રોને તથા જિનવાણીમાતાને નમસ્કાર!
શ્રી પંડિત ટોડરમલજી–સ્મારકભવન ૧૦પ×૬પ ફૂટનું ઘણું વિશાળ, વચ્ચે
થાંભલા વગરનું છે. ભવનની બંને બાજુ ઉપર–નીચે ૩૪ કમરા છે. નીચેના એક
કમરામાં સીમંધરસ્વામીનું ચૈત્યાલય છે. આધુનિક સુવિધા સહિત સ્મારકભવન
સુશોભિત બન્યું છે, ને દીવાલો ઉપર ઐતિહાસિક ચિત્રો શોભે છે.
પં. શ્રી ટોડરમલજીને બસો વર્ષ પૂર્ણ થતા હોવાથી ટોડરમલજી–દ્વિશતાબ્દિ
મહોત્સવ પણ ઉજવવામાં આવ્યો હતો. તે દ્વિશતાબ્દિ મહોત્સવનું ઉદ્ઘાટન પણ આજે
રાત્રે થયું હતું.
मंगलमय मंगलकरण वीतरागविज्ञान।
नमों ताहि जातें भये अरहन्तादि महान।।

PDF/HTML Page 44 of 53
single page version

background image
: ફાગણ : ૨૪૯૩ આત્મધર્મ : ૪૧ :
મોક્ષમાર્ગપ્રકાશકમાં મંગળિકનો આ શ્લોક છે; પં. કૈલાશચંદ્રજીએ તે શ્લોક
બોલીને ઉત્સવનું મંગલાચરણ કર્યું. તથા શેઠશ્રી શાંતિપ્રસાદજી સાહુને અધ્યક્ષસ્થાને
સ્થાપવામાં આવ્યા. માનનીય પ્રમુખશ્રી નવનીતલાલભાઈ ઝવેરીએ ઉત્સવનું ઉદ્ઘાટન
કરતાં પં. શ્રી ટોડરમલજી પ્રત્યે શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરી તેમ જ ગુરુદેવ દ્વારા જે મહાન
પ્રભાવના થઈ રહી છે તેનો મહિમા પ્રગટ કર્યો. પછી “શ્રી ટોડરમલ–સ્મારિકા” નું
પ્રકાશન થયું, ૧પ૦ પૃષ્ઠની સ્મારિકા ઉત્સવ–કમિટિના અધ્યક્ષ શેઠશ્રી પૂરણચંદજી
ગોદિકાએ ગુરુદેવને સમર્પણ કરીને તેનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. તથા ‘ટોડરમલ–ગ્રંથમાળા’
ના કેટલાક પુસ્તકોનું પણ પ્રકાશન કરીને તે ગ્રંથમાળાનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું,
ગ્રંથમાળાના પહેલા પુષ્પરૂપે પં. ટોડરમલજીના મોક્ષમાર્ગપ્રકાશકની ૧૧૦૦૦ પ્રત
પ્રકાશિત થઈ હતી. તે ઉપરાંત જયપુર (ખાનિયા) તત્ત્વચર્ચાના બે પુસ્તકો તથા
‘અધ્યાત્મસન્દેશ’–પં. ટોડરમલજીની રહસ્યપૂર્ણ ચિઠ્ઠિ ઉપરના પૂ. ગુરુદેવના પ્રવચનોનું
પુસ્તક વગેરે પ્રકાશનો પ્રગટ થયા હતા. ગુરુદેવે મંગલઆશીર્વાદરૂપે ‘મંગલમય
મંગલકરણ વીતરાગ વિજ્ઞાન’–એ શ્લોકનો અર્થ કરતાં કહ્યું કે વીતરાગી વિજ્ઞાન તે
મંગળરૂપે છે, ને તે મંગળનું કારણ છે. ભૂતાર્થસ્વભાવ આત્મા મંગળરૂપ છે, તે રાગ
વગરનો છે, તેના આશ્રયે સમ્યક્શ્રદ્ધા–જ્ઞાન પ્રગટ કરવા તે વીતરાગીવિજ્ઞાન છે, ને તે
મંગળરૂપ છે. આચાર્યદેવ સમયસારની પાંચમી ગાથામાં કહે છે કે સ્વસંવેદનરૂપ મારો જે
આત્મવૈભવ પ્રગટ્યો છે તેના વડે હું એકત્વરૂપ શુદ્ધ આત્મા દેખાડું છું, તે તમે તમારા
સ્વાનુભવવડે પ્રમાણ કરજો. આવા શુદ્ધઆત્માને વીતરાગ વિજ્ઞાનવડે જાણવો–શ્રદ્ધામાં
લેવો તે મંગળમય છે; ને તેને માટે સન્તોના આશીર્વાદ છે. ગુરુદેવનું ભાવભીનું
આશીર્વાદઆત્મક પ્રવચન સાંભળીને સૌને ઘણી પ્રસન્નતા થઈ. જયપુર–ઉત્સવમાં
ઈન્દોરના પં. શ્રી બંસીધરજી સિદ્ધાંતશાસ્ત્રી, પં. શ્રી નાથુલાલજી, તેમ જ પં. શ્રી
કૈલાશચંદ્રજી, પં. શ્રી ફૂલચંદજી, પં. શ્રી જગન્મોહનલાલજી વગેરે અનેક વિદ્વાનો આવ્યા
હતા, જયપુરના પં. શ્રી ચૈનસુખદાસજી પણ ઉત્સવમાં ભાગ લેતા હતા; ને દરેક
વિદ્વાનોએ ઉત્સવસંબંધી પોતાની પ્રસન્નતા વ્યક્ત કરીને પં. શ્રી ટોડરમલજી પ્રત્યે તથા
પૂ. ગુરુદેવ પ્રત્યે શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરી હતી. અધ્યક્ષસ્થાનેથી પ્રવચન કરતાં જૈન
સમાજના આગેવાન શ્રીમાન્ સાહુ શાંતિપ્રસાદજી જૈને પણ ટોડરમલજીના જીવન પ્રત્યે
અંજલિ આપીને ગુરુદેવ દ્વારા તેમનો જે પ્રચાર ને જૈનધર્મની પ્રભાવના થઈ રહેલ છે તે
પ્રત્યે પ્રસન્નતા વ્યક્ત કરીને અભિનંદન તથા શ્રદ્ધાંજલિ આપી હતી. વિશેષમાં,
ગુરુદેવના સાન્નિધ્યમાં ભગવાનની પ્રતિષ્ઠાનો તથા સ્મારક–

PDF/HTML Page 45 of 53
single page version

background image
: ૪૨ : આત્મધર્મ : ફાગણ : ૨૪૯૩
ભવનના ઉદ્ઘાટનનો આવો ભવ્ય આનંદકારી ઉત્સવ ઉજવાયો તેની ખુશાલીમાં શેઠશ્રી
પૂરણચંદજી ગોદિકાએ ટોડરમલ–ગ્રંથમાળામાં રૂા. પ૧,૧૧૧ (એકાવન હજાર એકસો
અગિયાર) જાહેર કર્યા હતા. આ ઉપરાંત રૂા. પ૦૦૧) ભાઈશ્રી નવનીતભાઈ ઝવેરી
તરફથી જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા. બીજા સેંકડો ભાઈઓએ ગ્રંથમાળાના ફંડમાં રકમો
જાહેર કરી હતી. અગાઉ ૪૦,૦૦૦ જેટલી રકમનું ફંડ થયું હતું આમ કુલ સવા લાખ રૂા.
ઉપરાંત ફંડ થઈ ગયું હતું. આ સિવાય ઉત્સવ દરમિયાન હાથી વગેરેની અનેકવિધ
ઉછામણીઓમાં જે આવક થઈ તે બધી પણ ગ્રંથમાળાના ફંડમાં લેવાનું જાહેર થયું હતું–
આમ સાહિત્યપ્રચાર માટેની એક મહાન ભૂમિકા રચાઈ હતી; ને ભવિષ્યમાં સાહિત્યક્ષેત્રે
આ ગ્રંથમાળા ઘણું મોટું કામ કરશે–એવી આશા છે.
ફાગણ સુદ ત્રીજના દિવસે દ્વિશતાબ્ધિ–ઉત્સવનો કાર્યક્રમ ચાલુ રહ્યો હતો. બપોરે
શાંતિયજ્ઞ થયો હતો; પૂ. ગુરુદેવ આજે ખાનિયાજીના જિનમંદિરોમાં દર્શન કરવા ગયા
હતા. પહાડી ઉપર જવાનો મોટરરસ્તો ઘણો વિકટ હતો. ચાલીને જવાનો રસ્તો સુગમ
છે. નીચે બે જિનમંદિરો છે, તથા પહાડ ઉપર પણ મંદિર છે. રાત્રે હિંમતનગરના
પ્રતિષ્ઠા–મહોત્સવની ફિલ્મનું પ્રદર્શન તેમજ વિદ્વાનોના ભાષણ થયા હતા. ફિલ્મમાં
હેલિકોપ્ટરદ્વારા જિનમંદિર ઉપર પુષ્પવૃષ્ટિ વગેરે દ્રશ્યો જોતાં જનતા હર્ષિત થતી હતી.
ફાગણ સુદ ચોથ (તા. ૧૪) સવારે પ્રવચનાદિ કાર્યક્રમો થયા હતા, બપોરે પૂ.
ગુરુદેવ અને અનેક યાત્રિકો પદ્મપુરા ક્ષેત્રે જિનમંદિરમાં દર્શન કરવા ગયા હતા. અહીં
જમીનમાંથી મૂલચંદ નામના એક બાળકને ૨૦ વર્ષ પહેલાં મળેલા પદ્મપ્રભુના
પ્રતિમાજીને પધરાવીને એક વિશાળ ઉન્નત મંદિર બંધાઈ રહ્યું છે, જેમાં પચીસ લાખ
જેટલા ખર્ચનો અંદાજ છે. આ મંદિરમાં અનેકવિધ કારીગરી તેમજ ઉન્નત ઘૂમ્મટ છે.
આરસના ઘૂમટની ઊંચાઈ ૮પ ફૂટ જેટલી છે ને તેના ઉપર શિખર થશે ત્યારે સવાસો
ફૂટ ઊંચાઈ થશે.
વચ્ચે સાંગાનેરમાં દશેક પ્રાચીન જિનમંદિરો છે, તેના પણ દર્શન યાત્રિકોએ કર્યા.
ઠેર ઠેર જિનેન્દ્રવૈભવના દર્શનથી યાત્રિકને આનંદ થાય છે, ને આપણા જૈનધર્મનું
પ્રાચીન ગૌરવ જોઈને હર્ષ થાય છે. જયપુરમાં પણ ઠેરઠેર સુંદર જિનમંદિરો છે–અનેક
પ્રાચિન જિનાલયોના વૈભવથી આ જૈનપુરી–જયપુરનું ભવ્ય ગૌરવ છે, જોકે

PDF/HTML Page 46 of 53
single page version

background image
: ફાગણ : ૨૪૯૩ આત્મધર્મ : ૪૩ :
સુંદરતાની દ્રષ્ટિએ તો આ નગરી ભારતમાં ને વિદેશોમાં પ્રસિદ્ધ છે જ, પરંતુ ધાર્મિક
દ્રષ્ટિએ જૈનોના વૈભવસંપન્ન મંદિરોએ અને અહીંના મહાન ટોડરમલજી જેવા અનેક
વિદ્વાનોએ આ નગરીને ગૌરવભરેલી પ્રસિદ્ધિ આપી છે. કરફ્યુના કારણે હરવાફરવાનો
જે પ્રતિબંધ હતો તે દૂર થવાને લીધે હવે સેંકડો–હજારો યાત્રિકો આનંદપૂર્વક નગરીમાં
જઈને જિનમંદિરોનાં દર્શન કરતા હતા.
ફાગણ સુદ ૪ ની રાત્રે શ્રી મહાવીર દિ. જૈન વિદ્યાલયના બાળક–બાલિકાઓએ
સુંદર ધાર્મિક કાર્યક્રમ રજુ કર્યો હતો. આ કાર્યક્રમ ઘણો જ ભાવપૂર્ણ અને કલાત્મક હતો.
તેમાં પણ નાના બાળકોદ્વારા પં. શ્રી ટોડરમલજીના જીવનપ્રસંગો ઉપર જે અભિનય
થયો, અને પં. ટોડરમલજીનું પાત્ર ભજવનાર બાળકે જે સુંદર ભાવભીનો અભિનય
કર્યો–તે દેખીને ગુરુદેવને તેમજ હજારો દર્શકોને ખૂબ પ્રસન્નતા થઈ હતી. ટોડરમલજીનું
આ નાટક લખનારને, તેનું દિગ્દર્શન કરનારને તથા સફળતાપૂર્વક તે ભજવનારને
ધન્યવાદ ઘટે છે. આ કાર્યક્રમથી પ્રસન્ન થઈને ઘણા જિજ્ઞાસુઓએ પુરસ્કારરૂપે રકમો
જાહેર કરી હતી.
ફાગણ સુદ પાંચમ–આજે જયપુરમાં ઉત્સવનો છેલ્લો દિવસ; આજનું પ્રવચન
શહેરમાં મહાવીર પાર્કમાં (મનિહારોંકા રાસ્તામાં) રાખવામાં આવ્યું હતું. આ લત્તો
જૈનોની ખાસ વસ્તીથી ભરચક છે અને ચોકની આસપાસમાં જ પચીસ જેટલા ભવ્ય
જિનાલયો છે. તદ્ન નજીક નજીકમાં આવા ભવ્ય જિનાલયો દેખીને આશ્ચર્ય થાય છે કે
આ નગરીમાં જૈનોની જાહોજલાલી કેટલી મહાન હશે!–એટલે જ ઘણા લોકો આને
જૈનપુરી કહે છે. શહેરમાં પ્રવચન હોવાથી નગરજનો પણ ઘણી મોટી સંખ્યામાં આવ્યા
હતા ને અનેક વિદ્વાનો સહિત દશેક હજાર જેટલી સંખ્યા થઈ હતી. પ્રવચન પછી
જયપુરના ઈતિહાસમાં અભૂતપૂર્વ એવી જિનેન્દ્રભગવાનની ભવ્યવિશાળ રથયાત્રા
નીકળી હતી. રથયાત્રાની મહાનતાનો એટલા ઉપરથી જ ખ્યાલ આવી જશે કે શ્રી
જિનેન્દ્રભગવાનના રથના સારથિ તરીકે કહાનગુરુ બેઠા હતા, અને રથની આગળ ૧૮
અઢાર સુસજ્જિત હાથી ઉપર ધર્મધ્વજ ફરકાવતા ઈન્દ્રો બેઠા હતા. ૧૮ હાથી ઉપરાંત
સુસજ્જિત ૧૧ ઊંટ, ઘોડેસ્વારો, ત્રણ રથ, બાહુબલી પ્રભુના તથા ટોડરમલજીના મોટા
ચિત્રો સહિત શણગારેલી જીપગાડી, અનેક બેન્ડવાજાં, ભજનમંડળીઓ વગેરે
ઠાઠમાઠસહિત અને વીસ–પચીસ હજારના જનસમુદાય સહિત જ્યારે ભવ્ય રથયાત્રા
જયપુર નગરીના ત્રિપોલિયા બજાર અને ઝવેરી બજાર જેવા

PDF/HTML Page 47 of 53
single page version

background image
: ૪૪ : આત્મધર્મ : ફાગણ : ૨૪૯૩
મુખ્ય રસ્તાઓ ઉપરથી પસાર થતી ત્યારે લાખો નગરજનો આશ્ચર્યથી નીહાળી રહેતા
હતા. દશ દશ દિવસનો ઉત્સવનો ઉલ્લાસ આજે જાણે ભેગો થઈને એકસામટો પ્રસિદ્ધ
થયો હતો. કરફ્યુના કારણે આઠ દિવસથી સુમસામ દેખાતી નગરીમાં પચીસ હજાર
માણસોનું ઉલ્લાસભર્યું ઠાઠમાઠ સહિતનું આવું જુલુસ દેખીને, જૈનધર્મનો આવો મહાન
પ્રભાવ દેખીને, અત્યંત હર્ષોલ્લાસ થતો હતો કે વાહ! કહાન ગુરુનો પ્રભાવ...ભારતમાં
અજોડ છે. નગરીમાં આવેલા પરદેશી પ્રવાસીઓ પણ આ પ્રભાવશાળી રથયાત્રા દેખીને
મુગ્ધ બની જતા હતા. રથયાત્રા અઢી કલાક સુધી નગરીમાં ફરી હતી. રાજસ્થાની,
ગુજરાતી ને મુલતાની–બધા ભક્તોની ભજનમંડળી અત્યંત ઉલ્લાસપૂર્વક ભક્તિ કરતી
હતી, ને ઘણા ભક્તો આનંદથી નાચી ઊઠ્યા હતા, સૌ કહેતા–આવી ભવ્ય રથયાત્રા કદી
જોઈ નથી. ગુરુદેવના પ્રવચનો સાંભળીને પંડિતો મુગ્ધ બનતા, ને રથયાત્રા દેખીને પં.
ચૈનસુખદાસજી કહેતા હતા કે આ ધર્મપ્રભાવનાનો મહાન પ્રવાહ કાનજીસ્વામી દ્વારા
ચાલ્યો છે તે કોઈથી રોકી શકાય તેમ નથી. રથયાત્રા જ્યારે ઝવેરી બજારમાં આવી
ત્યારે તો નગરીના રસ્તાઓ ઉભરાઈ ગયા હતા, રસ્તાઓ જ નહીં પરંતુ મકાનોની
મોટી અગાશીઓ ને અટારીઓ પણ હજારો માણસોની ભીડથી ઉભરાતા હતા. દશ
દિવસથી કરફ્યુના પ્રતિબંધમાં બંધાયેલી નગરી આજે જાણે મુક્તિનો આનંદ માણી રહી
હતી, સૌ કહેતા કે દશે દિવસનું સાટું આ એક રથયાત્રામાં વાળી લીધું. શ્રી ગોદિકાજી
આજે ખૂબ જ પ્રસન્ન હતા ને હાથી ઉપર ધર્મધ્વજ ફરકાવતા હતા. ગુરુદેવ પણ બે
કલાક સુધી ભક્તિભાવપૂર્વક ભગવાનના સારથિ તરીકે રથમાં બેઠા હતા ને ભક્તો
આનંદપૂર્વક પ્રભુજીનો રથ હાથોહાથ ચલાવતા હતા. રથયાત્રાનું વિશેષ વર્ણન કેટલું
લખાય? કેમકે–
કલ્યાણકાળ પ્રત્યક્ષ પ્રભુકો લખેં જે સુરનર ઘનેં,
તિહ સમયકી આનંદ મહિમા કહત ક્યોં મુખસોં બને?
રથયાત્રાનું સરઘસ નગરીમાં ફરીને રામલીલા મેદાનમાં સમાપ્ત થયું. મેદાનમાં
જેવો પ્રભુશ્રીનો રથ પ્રવેશ્યો કે તરત એકસાથે ૧૮ હાથીઓએ સૂંઢ ઊંચી કરીને સલામી
આપી, ઊંટોએ પોતાની સુસજ્જિત ડોક એના કરતાં પણ વધું ઊંચી કરીને સલામી
આપી, વાજાં એનાથી પણ વધુ અવાજે ગાજી ઊઠયા, ને હજારો ભક્તોના હર્ષનાદે
આનંદસન્દેશ આકાશમાં પહોંચાડી દીધો. બરાબર એ જ વખતે કુદરત પણ

PDF/HTML Page 48 of 53
single page version

background image
: ફાગણ : ૨૪૯૩ આત્મધર્મ : ૪પ :
જાણે આ આનંદોત્સવમાં અમીવૃષ્ટિ કરીને સાથ પુરાવતી હોય તેમ આકાશમાંથી ઝરમર
ઝરમર છાંટણાં પડવા લાગ્યા. કુદરતના વાતાવરણનો આવો આશ્ચર્યકારી મેળ જોઈને
સૌને વિશેષ આનંદ થયો...ને જિનેન્દ્રદેવના તથા કહાનગુરુના જયજયકારવડે
જયપુરનગરી ગુંજી ઊઠી.
બોલીયે શ્રી જિનેન્દ્રભગવાનકી જય હો.
બોલીયે શ્રી કહાનગુરુદેવકી જય હો.
બોલીયે મહાપ્રતાપી જૈનધર્મકી જય હો.
કહાનગુરુના પ્રતાપે જૈનધર્મની જાહોજલાલી જયપુરમાં આજે ફરીથી ખીલી
ઊઠી. આખી નગરીમાં આજે રથયાત્રાના પ્રભાવની જ ચર્ચા ચાલતી હતી. આમ ઘણા
મહાન હર્ષોલ્લાસપૂર્વક મંગલઉત્સવ પૂર્ણ થયો. જયપુરના આંગણે આવો મહાન ઉત્સવ
ઉજવવા માટે ધર્મપ્રેમી ઉદાર અને નમ્ર શ્રીમાન શેઠશ્રી પૂરણચંદજી ગોદિકાજીને શતશ:
ધન્યવાદ! તેમને માટે એ ગૌરવની વાત છે કે શ્રીમાન પં. ટોડરમલજી તેમના ગોદિકા
પરિવારમાં જ થયા હતા.
બપોરનું પ્રવચન પં. ટોડરમલજી–સ્મારકભવનમાં થયું હતું અને પછી પૂ.
બેનશ્રી–બેને ભક્તિ કરાવી હતી; ત્યારબાદ શ્રી જિનેન્દ્રદેવનો અભિષેક શ્રી ગોદિકાજી
વગેરે એ કર્યો હતો; ને ઉત્સવની ખુશાલીમાં તેઓ પ્રભુજી સન્મુખ ખૂબ આનંદથી નાચી
ઊઠ્યા હતા. પછી ગોદિકાજીએ પૂ. ગુરુદેવના સુહસ્તે ચંદ્રપ્રભ જિનેન્દ્રદેવના પ્રતિમાજીને
મંડપમાંથી વેદી ઉપર બિરાજમાન કરાવ્યા હતા.
રાત્રે શેઠશ્રી પૂરણચંદજીને સમસ્ત જૈનસમાજ તરફથી અભિનંદનપત્ર સમર્પણ
કરવામાં આવ્યું હતું; તે અભિનંદન–સમારોહ પ્રસંગે અધ્યક્ષસ્થાનેથી ભાષણ કરતાં પં.
શ્રી ચૈનસુખદાસજીએ કહ્યું કે સ્વામીજી દ્વારા મહાન પવિત્ર નદીનો પ્રવાહ વહી રહ્યો છે.
તેમના દ્વારા જે ધર્મપ્રભાવના થઈ રહી છે તે રોકાવાની નથી; તેમાં સ્નાન કરનારા જીવો
પવિત્ર થઈ જશે. સ્વામીજી દ્વારા વાસ્તવિક જૈનધર્મની હજી પણ વિશેષ પ્રભાવના થઈને
ફરીને ભગવાન મહાવીર જેવો સમય આવી જાય! –જૈનધર્મનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ તેઓ
જગત સામે રાખે છે. પૂર્વ–આચાર્યોએ જે વાત કરી તે જ સ્વામીજીની વાણીમાં આવે છે.
–આ રીતે પં. ચૈનસુખદાસજીએ ગુરુદેવ પ્રત્યે હૃદયના સુંદર ભાવો વ્યક્ત કર્યા હતા. આ
ઉપરાંત પં. શ્રી બંસીધરજીએ પણ ભાવભીની

PDF/HTML Page 49 of 53
single page version

background image
: ૪૬ : આત્મધર્મ : ફાગણ : ૨૪૯૩
ગદગદ શૈલિથી ગુરુદેવનો ખૂબ મહિમા પ્રસિદ્ધ કર્યો હતો. પં. કૈલાશચંદજી વગેરે
વિદ્વાનોએ પણ ગુરુદેવના પ્રભાવનો મહિમા બતાવ્યો હતો. તથા શહેરમાં કરફ્યુ
(હરવા–ફરવાનો પ્રતિબંધ) જેવી વિકટ પરિસ્થિતિ વખતે પણ હજારો માણસોથી મંડપ
ઊભરાતો ને શાંતિપૂર્વક મહોત્સવ ઉજવાયો–તે આ લોકોત્તર મહાન પુરુષનો જ પ્રભાવ
છે. આવા મહાન પુરુષ જ્યાં બિરાજતા હોય ત્યાં કોઈ ઉપદ્રવ નડી શકે જ નહિ–વગેરે
ઘણા પ્રકારે મહિમા કર્યો હતો. ને ગુજરાતના જૈનબંધુઓના પ્રેમ વગેરેની પ્રશંસા કરી
હતી.
સભાના અધ્યક્ષ શ્રી પં. ચૈનસુખદાસજીએ જયપુર–જૈનસમાજ તરફથી શેઠશ્રી
ગોદિકાજીને અભિનંદનપત્ર અર્પણ કરતાં તેમના ધર્મપ્રેમની, સાહિત્ય પ્રચાર માટેની
ધગશની, ઉદારતા–નમ્રતા વગેરે ગુણોની યોગ્ય પ્રશંસા કરી હતી. એક જ વ્યક્તિ દ્વારા
આવડા મહાન ઉત્સવનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હોય એવું ભાગ્યે જ બનતું હશે.
અભિનંદનપત્રનો ટૂંકો જવાબ આપતાં શેઠશ્રી ગોદિકાજીએ કહ્યું કે–હું તો સેવક છું;
અભિનંદનનો ખરો અધિકારી હું નથી પરંતુ જેમના પ્રતાપે આ ઉત્સવ ઉજવાયો તે પૂ.
શ્રી કહાનગુરુદેવ જ અભિનંદનના ખરા અધિકારી છે; તેથી હું તેઓશ્રીનું અભિનંદન કરું
છું; મારા ઉપર તેમનો મહાન ઉપકાર છે. ઉત્સવની પૂર્ણતામાં મંગલ આશીર્વાદરૂપે
ગુરુદેવે શુદ્ધાત્માના સ્વાનુભવની સુંદર વાત સંભળાવીને કહ્યું હતું કે આવો સ્વાનુભવ
કરવો તે મંગળ છે.
जय जिनेन्द्र
આ પ્રમાણે જયપુર નગરીમાં અત્યંત પ્રભાવશાળી ઉત્સવ ઉજવાયો...તે સર્વ
ભવ્ય જીવોનું કલ્યાણ કરો.
(જયપુર તા. ૧૬–૩–૬૭ રાત્રે અઢી વાગે: બ્ર. હરિલાલ જૈન)
*–*–*–*–*–*–*–*–*–*–*–*–*–*–*–*–*–*–*–*
ફાગણ સુદ છઠ્ઠ તા. ૧૭ માર્ચના રોજ સવારમાં ભગવાન સીમંધરનાથના દર્શન
કરીને આનંદોલ્લાસપૂર્વક ગુરુદેવે સમ્મેદશિખરજી તીર્થ તરફ પ્રસ્થાન કર્યું...સાથે ૪૦૦
જેટલા યાત્રિકોના સંઘે પણ પ્રસ્થાન કર્યું. –પહેલો મુકામ ‘મહાવીરજી’ માં થયો.

PDF/HTML Page 50 of 53
single page version

background image
: ફાગણ : ૨૪૯૩ આત્મધર્મ : ૪૭ :
–: યાત્રાનો કાર્યક્રમ:–
જયપુરથી મહાવીરજી, બયાના, (રાત્રે આગ્રા, ફિરોજાબાદ થઈને) ઈટાવા,
કાનપુર, અલ્લાહાબાદ, બનારસ, ડાલમિયાનગર અને શિરઘાટ થઈને તા. ૨૪ ની
સવારે શિખરજી–મધુવનમાં પહોંચશે. ને તા. ૨૯ સુધી ત્યાં બિરાજશે. તીર્થની
મંગલયાત્રા ગુરુદેવ સાથે અષ્ટાહ્નિકાપર્વના અંતિમ દિવસે ફાગણ સુદ પૂર્ણિમા તા. ૨૬
ના રોજ થશે. (અગાઉ યાત્રાની તારીખ પચીસમી જાહેર થયેલ, તેને બદલે તા.
છવીસમી રાખવામાં આવી છે.)
શિખરજીની યાત્રા પછી પાવાપુરી વગેરેની યાત્રા તેમજ કલકત્તા (ચાર દિવસ),
રાંચી (બે દિવસ) બીજા ગામો થઈ દિલ્હી (ચાર દિવસ)–વગેરે કાર્યક્રમો નક્કી
કરવામાં આવ્યા છે.
वीतरागी मोक्षमार्गकी ललकार करते हुए सन्त कहते है
कि अरे, रागको धर्म माननेवाले कायरो! तुम चैतन्यके
वीतरागमार्गमें चल नहीं सकोगे। स्वाधीन चैतन्यका तुम्हारा
पुरुषार्थ कहां चला गया? यदि तुम धर्म करना चाहते हो तो
चैतन्यशक्ति की वीरता तुम्हारेमें प्रगट करो। इस वीतरागी
वीरताके द्वारा ही मोक्षमार्ग सधेगा।
वीतरागी सन्तोंकी ऐसी ललकार सुनके कौन नहीं

PDF/HTML Page 51 of 53
single page version

background image
: ૪૮ : આત્મધર્મ : ફાગણ : ૨૪૯૩
આત્માને સાધવાની રીત
દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રવડે આત્માની આરાધનાથી જ સિદ્ધિ થાય છે, એ
છે.
(‘સમ્યગ્દર્શન’ માંથી)

PDF/HTML Page 52 of 53
single page version

background image
* તા. પ–૨–૬૭ ની રાત્રે ઉમરાળાના ભાઈશ્રી અભેચંદ રામજીના ધર્મપત્ની શ્રી
શાંતાબેન ભાવનગર મુકામે સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે.
* વાંકાનેરના ભાઈશ્રી લાલચંદ સુંદરજીના ધર્મપત્ની શ્રી વ્રજકુંવરબેન પોષ વદ
બીજના રોજ ૬૯ વર્ષની વયે સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે. ગુરુદેવ પ્રત્યે તેમને ઘણો
ભક્તિભાવ હતો, અને વાંકાનેરમાં પૂજનાદિ કાર્યોમાં ઉત્સાહથી ભાગ લેતા હતા.
* તા. ૨૯–૧–૬૭ ના રોજ રાણપુરના ભાઈશ્રી રાયચંદ જીવરાજ ખંધાર શાંતાક્રુઝ
મુકામે સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે. રાણપુર જિનમંદિરના કાર્યોમાં તેમણે ઉત્સાહપૂર્વક ભાગ
લીધો હતો. ઘણા વર્ષોથી તેઓ ગુરુદેવના પરિચયમાં હતા.
* વાસણાવાળા બેન નંદુબેન કેશવલાલ પોષવદ ૧૦ ના રોજ સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે.
તેઓને ગુરુદેવ પ્રત્યે ભક્તિભાવ હતો, તેમ જ સોનગઢસાહિત્યનો પણ અભ્યાસ
હતો.
* તા. ૧૯–૨–૬૭ ના રોજ હિંમતનગરમાં જ્યારે પંચકલ્યાણક પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ
ઉજવાઈ રહ્યો હતો તેમાં ભાગ લેવા ઈન્દોરના શેઠશ્રી રતનલાલ કસ્તુરચંદ (ઉ. વ.
પ૮) તથા રૂપચંદ પૃથ્વીચંદ (ઉ. વ. ૬૦) પણ હિંમતનગર આવેલા; તા. ૧૯ ના
રોજ હિંમતનગરથી વીસેક માઈલ દૂર ઈડરના દર્શન કરીને, પ્રવચનમાં તથા
ભગવાનના આહારદાનમાં પહોંચી જવાની આશાથી જીપ ગાડીમાં ઝડપભેર
હિંમતનગર તરફ આવી રહ્યા હતા; પાંચેક માઈલ દૂર હતા ત્યાં તો સામેથી આવી
રહેલા એક મોટા ટ્રક ખટારા સાથેની અથડામણથી જીવલેણ અકસ્માત સર્જાઈ ગયો
ને તે બંને ભાઈઓ ત્યાં જ સ્વર્ગવાસ પામી ગયા. આ અકસ્માતના વૈરાગ્ય–
સમાચાર સાંભળતાં હજારો માણસો સ્તબ્ધ બની ગયા; ને બપોરે પ્રવચનને બદલે
શાંતિજાપપૂર્વક ગુરુદેવે અનિત્યભાવના વાંચી હતી. સ્વર્ગસ્થ બંને ભાઈઓ
ઈન્દોરના પ્રતિષ્ઠિત વેપારીઓ હતા ને ગુરુદેવના સમાગમમાં સોનગઢ આવીને
વારંવાર લાભ લેતા હતા; ઈન્દોર મુમુક્ષુમંડળમાં પણ તેઓ અગ્રીમ કાર્યકરો હતા.
ઈન્દોરમાં પણ આ સમાચારથી કરુણતાની સનસનાટી છવાઈ ગઈ હતી. બંને
ભાઈઓ ધાર્મિકભાવના સાથે લઈને ગયા છે અને તેમાં આગળ વધીને તેઓ
આત્મહિત સાધે–એમ ઈચ્છીએ છીએ. જીવનની આવી ક્ષણભંગુરતાના ઉદાહરણથી
બીજા જિજ્ઞાસુઓએ હરક્ષણે જીવનમાં જાગૃત રહેવા જેવું છે.
* ફાગણ સુદ ૧ તા. ૧૨–૩–૬૭ ના રોજ જામનગરમાં ભાઈશ્રી ખેતશીભાઈ
પોપટભાઈના સુપુત્ર શ્રી ભગવાનજીભાઈનું હાર્ટફેઈલથી અવસાન થયું છે.
જિનશાસનના શરણે તેઓ આત્મહિત સાધે એમ ઈચ્છીએ છીએ.

PDF/HTML Page 53 of 53
single page version

background image
ATMADHARMA Regd. No. G. 182
રાજકોટમાં–
જૈન વિદ્યાર્થીઓનો શિક્ષણ વર્ગ
ઉનાળાની રજાઓ દરમ્યાન જૈન–વિદ્યાર્થીઓ માટે દર વર્ષે સોનગઢમાં ધાર્મિક
શિક્ષણ વર્ગ ચાલે છે. જેમાં સેંકડો વિદ્યાર્થીઓ ધર્મ–સંસ્કારનો લાભ લ્યે છે.
આ વખતે વૈશાખ સુદ ૩ ના રોજ પૂ. ગુરુદેવ રાજકોટ પધારવાના હોવાથી
શિક્ષણ વર્ગ પણ ત્યાં જ પૂ. ગુરુદેવની છત્રછાયામાં ચાલશે. આવો ધાર્મિક શિક્ષણ વર્ગ
રાજકોટમાં ચાલવાનો આ પ્રથમ જ પ્રસંગ હોવાથી રાજકોટસંઘને ઘણો ઉત્સાહ છે.
શિક્ષણ વર્ગ તા. ૧૩–પ–૬૭ ને શનિવાર–વૈશાખ સુદી ચોથથી શરૂ થશે અને તા.
૧–૬–૬૭ ને ગુરુવાર–વૈશાખ વદ ૯ સુધી ૨૦ દિવસ ચાલશે. તો રાજકોટનાં આંગણે
આ શિક્ષણ વર્ગમાં લાભ લેવા માટે જૈનવિદ્યાર્થી ભાઈઓને આમંત્રણ છે.
રહેવા તથા જમવાની વ્યવસ્થા રાજકોટસંઘ તરફથી કરવામાં આવશે. આ વર્ગ
માત્ર પુરુષવર્ગના જૈનો માટે જ છે.
આ ઉપરાંત રાજકોટના સમવસરણની અને માનસ્તંભની પ્રતિષ્ઠાનો વાર્ષિક–
ઉત્સવ પણ વૈશાખ સુદ ૧૧ ના રોજ પૂ. ગુરુદેવની છત્રછાયામાં ઉજવાશે. તો સૌને
પધારવા વિનંતી છે.
લિ.
ઠે. પંચનાથ પ્લોટ, રાજકોટ
શ્રી દિગંબર જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ વતી પ્રકાશક અને મુદ્રક:
મગનલાલ જૈન, અજિત મુદ્રણાલય સોનગઢ (સૌરાષ્ટ્ર)