: ફાગણ : ૨૪૯૩ આત્મધર્મ : ૧૩ :
ભગવાન ઋષભદેવ
તેમના પવિત્ર જીવનની આનંદકારી કથા
ભગવત્ જિનસેનસ્વામી રચિત મહાપુરાણના આધારે: લે૦ બ્ર. હરિલાલ જૈન
(લેખાંક ૧૧)
ભગવાન ઋષભદેવની પાવન જીવનકથા ચાલી રહી છે; દશ ભવ સુધી
ધાર્મિક સંસ્કારો વડે આત્માને સાધતા સાધતા અંતિમ અવતારમાં
તીર્થંકરપણે જન્મ્યા છે. હવે ભગવાનના રાજ્યકાળનું તથા
દીક્ષાપ્રસંગનું ભાવભીનું વર્ણન આપ અહીં વાંચશો. આ ફાગણમાસમાં
જ આ દીક્ષાપ્રસંગ બન્યો હતો.
ભગવાન ઋષભદેવનું કુલ આયુ ચોરાસીલાખ પૂર્વનું હતું; તેમાંથી કુમારકાળના
વીશલાખ પૂર્વ પૂરા થયા. તે વખતે કાળના પ્રભાવથી (–ત્રીજો આરો પૂરો થઈને ચોથો
આરો નજીક આવતો હતો તેથી) કલ્પવૃક્ષો સુકાવા માંડ્યા, તેમની શક્તિ ઘટી ગઈ,
વગર વાવ્યે જે અનાજ ઊગતા તે પણ દુર્લભ થઈ ગયા ને પ્રજામાં રોગ વગેરે થવા
લાગ્યા; તેથી ભયભીત થઈને જીવવાની આશાથી પ્રજાજનો નાભિરાજા પાસે આવ્યા.
અને નાભિરાજાએ તેમને ભગવાન ઋષભદેવ પાસે મોકલ્યા.
સનાતન–ભગવાનના શરણે આવીને પ્રજાજનો કહેવા લાગ્યા કે હે દેવ!
પિતાસમાન અમારું પાલન કરનારાં કલ્પવૃક્ષો હવે નષ્ટ થઈ ગયાં, ભૂખ–તરસ ને ઠંડી–
ગરમીના અનેક ઉપદ્રવ થવા લાગ્યા; તો આ ઉપદ્રવથી અમારી રક્ષા થાય ને અમારી
આજીવિકા ચાલે એવો ઉપદેશ આપો, ને અમારા પર પ્રસન્ન થાઓ.
પ્રજાનાં દીનવચનો સાંભળીને ભગવાનના હૃદયમાં દયા જાગી, તેમણે ભયભીત
પ્રજાને આશ્વાસન આપ્યું ને મનમાં વિચારવા લાગ્યા કે, કલ્પવૃક્ષો નષ્ટ થતાં અહીં હવે
ભોગભૂમિનો કાળ પૂરો થઈને કર્મભૂમિ શરૂ થઈ છે. તેથી અસિ–મસિ–કૃષિ (અર્થાત્
રક્ષણ–વેપાર–ખેતી –લેખન) વગેરે કાર્યોની તથા જુદા જુદા ગામ–ઘર વગેરેની જેવી
રચના પૂર્વ અને પશ્ચિમ વિદેહક્ષેત્રમાં વર્તે છે તેવી અહીં પ્રવર્તાવવી યોગ્ય છે–જેથી
લોકોનું રક્ષણ અને આજીવિકા સુખપૂર્વક થાય.