: ૩૦ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૩
અપાર સુખથી
ભરેલો આત્મવૈભવ
(“આત્મવૈભવ” પુસ્તકનું એક પ્રકરણ)
– * –
સુખશક્તિની પ્રતીત કરતાં તેનું ફળ પર્યાયમાં આવે છે
સ્વાનુભૂતિમાં જે સુખનું વેદન થયું તે ઉપરથી ધર્મી જીવ જાણે છે કે
મારો આખો આત્મા આવા પૂર્ણ સુખસ્વભાવથી ભરેલો છે...અહો!
આવો સુખસ્વભાવ સાંભળે, તેના વિચાર–મનન કરે ને તેનો મહિમા
લાવી અંદર ઉતરે તો ત્યાં જગતની કોઈ ચિન્તા કે આકુળતા ક્્યાં
છે? સુખમાં બીજી ચિન્તા કેવી?–સર્વજ્ઞના મહા આનંદની તો શી
વાત? સાધકનો આનંદ પણ અપૂર્વ અતીન્દ્રિય છે.–આવો સુખવૈભવ
દરેક આત્મામાં ભર્યો છે; તે પ્રગટ કરવાનો ઉપાય સમ્યગ્દર્શન છે.
– * –
અનેકાન્તસ્વરૂપ આત્મામાં સુખ નામની એક શક્તિ છે; તેનું લક્ષણ શું?–કે
અનાકુળતા તેનું લક્ષણ છે. આકુળતા તે દુઃખ છે, તેના અભાવરૂપ નિરાકુળ શાન્તિ તે
સુખ છે. અનાકુળતાથી ભરેલો ભગવાન આત્મા તેના સર્વપ્રદેશોમાં સુખ ભરેલું છે.
આવા નિજસુખને પરમાં શોધે તો આકુળતા ને દુઃખ થાય એટલે સંસારભ્રમણ થાય. હે
જીવ! સુખ અંતરમાં છે, તે બહારમાં શોધ્યે મળે તેમ નથી. બહારમાં તો નથી ને
વિકલ્પમાંય સુખ નથી. વિકલ્પમાં સુખને શોધનારો અર્થાત્ રાગને સુખનું સાધન
માનનારો પરમાર્થે બાહ્યવિષયોમાં જ સુખ માને છે. પોતાના સુખસ્વભાવને તે જાણતો
નથી.
ભાઈ, સુખ તો તારો સ્વભાવ; તું પોતે જ સુખસ્વભાવથી ભરેલો, તો તારા
સુખને બાહ્યવિષયોની કે વિકલ્પોની અપેક્ષા કેમ હોય? પોતાના બેહદ સુખસ્વભાવને
ભૂલીને અજ્ઞાની જીવ ભ્રાન્તિથી અનંતા પરદ્રવ્યોમાં (–ખાવામાં, શરીરમાં, સ્ત્રીમાં,
હોદમાં, લક્ષ્મી વગેરેમાં) સુખ માને છે, પણ પોતામાં ખરેખર સુખનો સમુદ્ર ભર્યો છે તે
તેને ભાસતો નથી. ભાઈ, તારું સુખ તો તારામાં છે ને તે સુખનું સાધન પણ તારામાં
છે. તારી સુખશક્તિ