संयोगात् द्रष्टिमङ्गेऽपि संघत्ते तद्वदात्मनः।।९१।।
આંધળામાં નથી. દેખવાની ક્રિયા તો લંગડાની છે ને ચાલવાની ક્રિયા આંધળાની છે–
આવા આંધળા અને લંગડા વચ્ચેના અંતરની જેને ખબર નથી તે માણસ લંગડાની
દ્રષ્ટિનો આંધળામાં આરોપ કરીને એમ માને છે કે આ લંગડો જ માર્ગ દેખીને ચાલે છે.–
તેનો આ આરોપ મિથ્યા છે, તેને ખબર નથી કે માર્ગ દેખનારો તો ઉપર જુદો બેઠો છે.
એ જ પ્રમાણે આ શરીર તો જ્ઞાન વગરનું આંધળું–જડ છે, ને આત્મા દેખતો છે પણ તે
શરીરની ક્રિયા કરવા માટે પાંગળો છે. શરીર હાલે–ચાલે તેને આત્મા જાણે છે, તે
જાણવાની ક્રિયા આત્માની છે; ને શરીરાદી ચાલવાની ક્રિયા તો જડની છે.–પણ જેને
જડ–ચેતનના અંતરની ખબર નથી, આત્મા અને શરીરની ભિન્નતાનું ભાન નથી એવો
અજ્ઞાની જીવ આત્માના જ્ઞાનનો શરીરમાં આરોપ કરીને એમ માને છે કે આ શરીર જ
જાણે છે–આંખથી જ બધું દેખાય છે, એટલે શરીર તે જ આત્મા છે.–પણ તેનો આ
આરોપ મિથ્યા છે, તેને ખબર નથી કે જાણનારો તો શરીરથી જુદો છે, શરીર કાંઈ નથી
જાણતું, જાણવાની ક્રિયા તો આત્માની છે.
જડ–આંધળું તેના પગથી (–તેની પર્યાયથી)