Atmadharma magazine - Ank 290 (Original language). Page: 13.

૧૦ : આત્મધર્મ : માગશર ૨૪૯૪

અનભવનશલ જીવ પરમ સખ છ

(સમયસાર કલશ ૬૯–૭૦ ઉપરના પ્રવચનમાંથી)

અનુભવશીલ જીવ પરમ સુખી છે. –એવો અનુભવ કેમ પ્રગટે? –તે અહીં

બતાવ્યું છે. શુદ્ધ ચૈતન્યવસ્તુમાં તન્મય થતાં અતીન્દ્રિયસુખનો સ્વાદ આવે છે. શાંત–
નિર્વિકલ્પ થઈને આવો અનુભવ થાય છે. પણ અશુદ્ધતાના કે શુદ્ધતાના વિકલ્પો કર્યા
કરે કે ‘હું આવો છું–હું આવો છું’ ત્યાં સુધી વિકલ્પના કર્તૃત્વમાં રોકાયેલા તે જીવને
ચૈતન્યના સુખનો અનુભવ થતો નથી. અંતર્મુખ નિર્વિકલ્પપરિણામ નથી કરતો ત્યાંસુધી
ક્્યાંક વિકલ્પના કર્તૃત્વમાં રોકાયેલો છે. વિકલ્પમાં સાચો આત્મા વિષયરૂપ થતો નથી,
ઉપયોગ અંતરમાં વળે ત્યારે જ આત્મા યથાર્થસ્વરૂપે વિષયરૂપ થાય છે. ઉપયોગ
વિકલ્પમાં અટકે છે ત્યાંસુધી આત્મા લક્ષગત થતો નથી. તેથી કહે છે કે વિકલ્પમાં
આકુળતા છે–દુઃખ છે, તેમાં નિર્વિકલ્પ સુખ અનુભવાતું નથી. વસ્તુમાત્રને જ્ઞાનમાં
અનુભવતાં વિકલ્પ મટે છે ને પરમસુખ થાય છે.

ધર્મીજીવ કેવા છે? –કે શુદ્ધચેતનામાત્ર જીવસ્વરૂપના અનુભવનશીલ છે. ધર્મીનું

આ લક્ષણ બહુ જ ટૂંકુ ને ઘણું જ સારૂં છે. અનુભવમાં ચૈતન્યવસ્તુનો સીધો સ્વાદ આવે
છે ત્યાં કોઈ કલ્પના રહેતી નથી, વિકલ્પ રહેતા નથી. ઝીણું કહો કે સરલ કહો–
વસ્તુસ્વરૂપ આવું જ છે. ભગવાને જેવો આત્મા જોયો તેવો આત્મા અંતરમાં જોવા આ
જીવ જાય ત્યારે ગુણભેદના વિકલ્પો તેને રહેતા નથી; સમરસસ્વરૂપ અતીન્દ્રિય
આનંદના વેદનસહિત આત્મા દેખાય છે. વિકલ્પો તે વિષમભાવ છે; વિષમભાવમાં
આત્મા દેખાતો નથી, શાંતચિત્તરૂપ સમભાવ (નિર્વિકલ્પભાવ) માં આત્મા સાક્ષાત્
દેખાય છે–અનુભવાય છે. ને આવો અનુભવ કરનારા જીવો જ પરમ સુખી છે. –આમાં
વીતરાગભાવરૂપ ધર્મ છે.

ગુણભેદરૂપ વિકલ્પમાં વીતરાગતા નથી, એટલે તેમાં સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર

નથી; તેમાં તો દુઃખ છે. આંગણે આવીને સ્વરૂપમાં કેમ જવું–તે વાત છે. શુદ્ધચૈતન્ય

< Previous Page Next Page >