chaitra 2494 : ātmadharma : 25
pāñch bhāv sambandhī visheṣh khulāso
aupashamik kṣhāyik kṣhāyopashamik audayik ane pāriṇāmik–e pāñch bhāvo jīvanā
chhe, temānthī kayo bhāv mokṣhanun kāraṇ chhe te vichāravāmān āve chhe :–
ātmadravya kevun chhe, tenī bhūladashā kevī chhe ne bhūl ṭaḷatān ānandadashā thāy te kevī chhe?
e badhun pāñch bhāvomān āvī jāy chhe.
pāñch bhāvamān ahīn pahelo upashamabhāv līdho chhe. anādinā agnānī jīvane sauthī
pahelī dharmadashā ne apūrva shānti upashamabhāv vaḍe sharū thāy chhe. mithyātvarūpī jherī sarpa
upashamabhāvarūpī amr̥ut vaḍe shānt thāy chhe. mokṣhanā panthe jatā jīvane sauthī pahelān
upashamasamyakatva thāy chhe. chaitanyane pahelavahelo pakaḍīne tenī anubhūti karatān mithyātvano
upasham thaī jāy chhe. ā upashamabhāvamān udayano abhāv chhe; ne ā upashamabhāv te
paryāyarūp chhe, mokṣhanā kāraṇarūp chhe. upashamabhāvamān chaitanyanī shānti chhe. ‘upashamaras varase re
prabhu tārā nayanamān.....’ chaitanyanā upashamarasano anubhav sauthī pahelān upashamabhāv vaḍe
thāy chhe.
mokṣhamārgamān kṣhāyopashamikabhāv paṇ chhe. ahīn anādithī agnānadashāmān paṇ
gnānādino je kṣhayopashamabhāv chhe te na levo; paṇ upashamabhāvapūrvak samyagdarshan–gnān–
chāritrādimān kṣhayopashamabhāvarūp je paryāy thāy chhe te mokṣhamārgarūp chhe. mokṣhamārgī jīvane
āvā kṣhāyopashamikabhāvarūp nirmaḷaparyāy paṇ āvyā vinā rahetī nathī. ā bhāv paṇ
paryāyarūp chhe.
kṣhāyikabhāv te sarvathā karmanā kṣhayarūp sampūrṇa shuddhadashā chhe. te paṇ dravyarūp nathī paṇ
nirmaḷ paryāyarūp chhe. ā bhāv mokṣhanā kāraṇarūp tem ja mokṣharūp chhe.
audayikabhāv te karmanā uday sahit evā malin pariṇām chhe. rāg–dveṣh–
mithyātvādibhāvo te audayik chhe.
pāñchamo bhāv shuddhapāriṇāmikabhāv chhe te dravyarūp chhe ne chār bhāvo paryāyarūp chhe.
ām paraspar sāpekṣha evā dravya–paryāyadvay te ātmapadārtha chhe. paryāyane dravyanī
apekṣhā chhe, ne dravyane paryāyanī apekṣhā chhe. ām paraspar sāpekṣha dravya–paryāy bannerūp
ātmavastu chhe.
pahelān dravyadraṣhṭimān jīvane pariṇāmathī shūnya kahyo ne ahīn paryāyasāpekṣha kahyo. –evun
ja vastusvarūp chhe. dravya–paryāy banne vagar jīvavastu siddha thāy nahi. dravya ane paryāyanī
joḍī te ātmapadārtha chhe. dravyarūp jīv, paryāyarūp jīv–e banne ekarūp thaīne jīvavastu chhe.