અવતાર અનંતવાર કર્યા ને નરકગતિના અવતાર પણ અનંતવાર કર્યા. ભલે, એને
એની ખબર નથી; જેમ માતાના પેટમાં હતો ને છ માસનો બાળક હતો તે વખતે શું હતું
તેની જીવને ખબર નથી, પણ તેથી કાંઈ તે વસ્તુ મટી ન જાય; તેમ પૂર્વે અનંતકાળમાં
અનંત અવતાર અજ્ઞાનભાવે જીવે કર્યા છે; અત્યારે ખબર ન હોય તેથી શું? પૂર્વે ક્યાંક
રહ્યો તો હશે ને? તો ક્યાં રહ્યો? મોક્ષમાં ને પૂર્ણાનંદમાં રહ્યો હોય તો ફરીને અવતાર
ન હોય. મોક્ષમાં તો ગયો નથી, સંસારમાં જ રહ્યો છે; સંસાર એટલે ચારે ગતિ, તે
આત્માના સ્વભાવથી વિરુદ્ધ છે. આત્માના સ્વભાવરૂપ ભાવથી ચાર ગતિ ન મળે; ચારે
ગતિ તે વિભાવનું ફળ છે.
જ્ઞાનરૂપ થવું તે આત્માનો સ્વભાવ છે. પુણ્ય–પાપના ભાવો તે મલિન–આસ્રવો છે, તે
નિર્મળ જ્ઞાનરૂપ નથી. જેમ સેવાળ તે પાણીનું નિર્મળસ્વરૂપ નથી પણ મેલ છે; તેમ
રાગાદિ પરભાવો તે ચૈતન્યનું નિર્મળસ્વરૂપ નથી પણ પરભાવરૂપી મેલ છે. તે મેલપણે
જ અજ્ઞાની પોતાને અનુભવે છે, પણ ભગવાન મહિમાવંત શુદ્ધચૈતન્યતત્ત્વને
અનુભવતો નથી. ભાઈ, તારું ખરૂં સ્વરૂપ તો રાગ વગરનું નિર્મળ છે. નિર્મળ
જ્ઞાનભાવ, અને રાગાદિ પરભાવ એ બંનેનું ભેદજ્ઞાન કર. તારા ચૈતન્યતત્ત્વને જાણ્યા
વગર તારી રખડપટ્ટીના આરા નહિ આવે.
પ્રેમથી તેની વાત પણ જેણેે સાંભળી છે તે જીવ અલ્પકાળમાં અવશ્ય મુક્તિ પામે છે.
ઈન્દ્રો સ્વર્ગમાંથી જે વાત સાંભળવા માટે નીચે મનુષ્યલોકમાં ઊતરે, એવું આ ધર્મશ્રવણ
જીવને દુર્લભ છે. રાગથી ભિન્ન ચૈતન્યનું શ્રવણ કરીને, બંનેનું ભેદજ્ઞાન કરીને, રાગથી
જુદા ચૈતન્યને અનુભવવો તે અપૂર્વ ધર્મ છે.
સ્વરૂપ સમજ્યા વગર દુઃખ મટે નહિ ને સુખ થાય નહિ.
મને નહિ સમજાય’ એમ માનીને સમજવાની જિજ્ઞાસા જ છોડી દ્યે તો ક્યાંથી સમજાય?