: वैशाख : र४९४ “आत्मधर्म” : ११ :
पोतानुं अस्तित्व तेने भासतुं नथी, एटले ते ज्ञानरूप थतो नथी पण अज्ञानी रहे छे.
देह अने रागादिपणे ज पोताने अनुभवे छे ते अज्ञानीनुं लक्षण छे.
ज्ञानपरिणाम अने रागपरिणाम एककाळे वर्तता होय तेमांथी, ज्ञानी
ज्ञानपरिणाममां वर्तता थका तेना कर्ता छे. रागपरिणाममां ते तन्मयपणे वर्तता नथी
ने तेना कर्ता थता नथी. धर्मीनी द्रष्टिमां शुद्ध आत्मद्रव्य छे, तेनो ज तेने प्रेम छे.
आत्मानो प्रेम छोडीने जेने परभावनो प्रेम थाय तेने अनंतानुबंधी क्रोध छे, मिथ्यात्व
छे, ते संसारनुं मूळ छे. ते मूळियुं जेणे सम्यग्दर्शन वडे छेदी नांख्युं छे एवा ज्ञानीनी
दशा केवी अलौकिक होय तेनी आ वात छे.
ज्ञानी आत्मपरिणामनो कर्ता छे; आत्मपरिणाम एटले मोक्षमार्गनां परिणाम;
सम्यग्दर्शन–ज्ञान–चारित्ररूप जे निर्मळ आत्मभाव छे ते धर्मीनुं कार्य छे, ते कार्यना
कर्तापणे धर्मी ओळखाय छे. रागवडे आस्रवने बंध ओळखाय छे, तेना वडे धर्मी
ओळखाता नथी. धर्मीनी ओळखाण धर्मवडे थाय. धर्म एटले ज्ञानपरिणाम, ते
ज्ञानपरिणामने ज कर्मपणे करीने, तेना कर्तापणे धर्मीनो आत्मा परिणमे छे. आ रीते
परथी अने रागथी भिन्न आत्माने स्वज्ञेय कर्यो छे,– ते ज ज्ञानीनी निशानी छे. रागथी
भिन्न ज्ञाननी वानगी जेना स्वादमां आवी नथी ने एकला रागना ज स्वादने वेदे छे
तेने ज्ञानीनी ओळखाण नथी.
जुओ, भगवान महावीर परमात्मा आवा भान सहित जन्म्या हता; आवा
स्वरूपे ओळखे तो महावीरने ओळख्या कहेवाय; बाकी महावीर भगवानना
जन्मोत्सवना नामे लोको बहारमां सभा वगेरे करे, पण अंदरमां महावीर भगवाने
कहेला आवा आत्मस्वरूपना लक्ष वगर वीरप्रभुनो मार्ग हाथमां न आवे. जेणे देहथी
भिन्न रागथी भिन्न चैतन्यनुं भान कर्युं तेणे महावीर प्रभुनी साची स्तुति करी.
आ बहारनुं शरीर ते तो अरूपी चैतन्य उपर वींटाळेला चामडा जेवुं छे; आत्मा
कांई ते–रूप थयो नथी; तेना वडे आत्मा ओळखातो नथी. आत्मा तो पोताना स्वधर्म
वडे ओळखाय छे, एटले ज्ञान–आनंदरूप निर्मळ परिणाम ते आत्माने ओळखवानुं
चिह्न छे. आवा चिह्नथी आत्माने ओळखतां सम्यग्दर्शनादि थाय छे.
सम्यग्द्रष्टि रागादिने परज्ञेय जाणे छे; ज्ञायकस्वभाव तरफ ढळतो भाव, अने
बहिरमुखी भाव–ए बंनेनी जात ज जुदी छे. ए बाह्यभाव वडे आत्मा ओळखातो
नथी. आत्मानी ओळखाण आत्मभाव वडे थाय छे, आत्मा तरफ ढळीने तन्मय थयेला
भाव वडे आत्मा ओळखाय छे; ने एवो ज्ञानभाव ते ज्ञानीनुं चिह्न छे.
अहो, ज्ञानीनी ओळखाण जीवने दुर्लभ छे. ज्ञानभावस्वरूप ज्ञानीने ओळखतां
रागनुं कर्तृत्व छूटीने सम्यग्ज्ञान थाय छे.