Atmadharma magazine - Ank 296
(Year 25 - Vir Nirvana Samvat 2494, A.D. 1968).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 18 of 45

background image
જેઠ : ૨૪૯૪ : આત્મધર્મ : ૧૫ :
આપે, અથવા હું બીજાને જીવાડું–મારું કે સુખ–દુઃખ આપું–એવો જેને ભ્રમ છે તે જીવ
નિઃશંકપણે મિથ્યાદ્રષ્ટિ જ છે. જગતના જીવોનો મોટો ભાગ (જીવરાશિ) આવી
મિથ્યાબુદ્ધિથી અજ્ઞાની છે. જે કોઈ જીવ પરમાં કર્તૃત્વની આવી મિથ્યાબુદ્ધિ કરે છે તે જીવ
ચોક્ક્સ મિથ્યાદ્રષ્ટિ જ છે એમ જાણવું.
ભાઈ! તું તો જ્ઞાન છો. જ્ઞાનતત્ત્વ શુભાશુભ વિકલ્પનુંય કર્તા નથી ત્યાં પરનું
કર્તૃત્વ તારામાં કેવું? તું તારા જ્ઞાનનો જ માલિક છો, પરનો માલિક તું નથી. પરવસ્તુના
કાર્યની માલિક (કર્તા) તે વસ્તુ જ છે, તેને બદલે તું તેનો માલિક (કર્તા) થવા જાય છે
તો તે અન્યાય છે, અજ્ઞાન છે. તારા કાર્યનો માલિક બીજો નથી ને બીજાના કાર્યનો
માલિક તું નથી. સ્વાધીનપણે જગતના પદાર્થો પોતપોતાનું કાર્ય કરી રહ્યા છે.
આવા વસ્તુસ્વરૂપને જે જાણતા નથી ને મોહથી અન્ય જીવને અન્ય જીવદ્વારા
સુખ–દુઃખ, જીવન–મરણ કે બંધ–મોક્ષ થવાનું માને છે તે મિથ્યાત્વરૂપ અશુદ્ધપણે
પરિણમ્યા છે. બીજો જીવ મને રાગ કરાવીને બાંધે અગર બીજો જીવ મને જ્ઞાન આપીને
તારે–એવી સ્વ–પરમાં કર્તાકર્મની એકત્વબુદ્ધિ તે મિથ્યાત્વ છે, તે મિથ્યાદ્રષ્ટિ જીવ તીવ્ર
મોહવડે પોતાના ચૈતન્યપ્રાણને હણે છે, પોતે પોતાના આત્મજીવનને હણે છે, તે જ મોટી
ભાવહિંસા છે.
આ મારો મિત્ર, આ મારો શત્રુ, આ મને સુખ દેનાર, આ મને દુઃખ દેનાર,
અથવા હું બીજાનો મિત્ર, હું બીજાનો શત્રુ, મેં બીજાને સુખ દીધું, મેં બીજાને દુઃખ
દીધું–એવી મિથ્યાબુદ્ધિથી અજ્ઞાની રાગ–દ્વેષને જ કરે છે, પર સાથે કર્તૃત્વબુદ્ધિ હોય
ત્યાં રાગ–દ્વેષનું કર્તૃત્વ છૂટે જ નહિ. રાગ–દ્વેષ–મોહરૂપ અશુદ્ધતા વડે જીવના શુદ્ધ
ચૈતન્યપ્રાણ હણાય છે–તે જ આત્મહિંસા છે. આ રીતે અજ્ઞાની પોતે પોતાના
આત્માનો ઘાત કરે છે તેથી આત્મઘાતક છે, ને આ આત્મઘાત તે મહા પાપ છે; તેમાં
ભાવમરણનું ભયંકર દુઃખ છે.
અરે, મારો આત્મા તો જ્ઞાન છે. જ્ઞાનને કોઈ શત્રુ નથી, કોઈ મિત્ર નથી; જ્ઞાન
સુખી–દુઃખી બધાને જાણે છે પણ જ્ઞાન કોઈને સુખ દેતું નથી, જ્ઞાન કોઈને દુઃખ દેતું નથી,
બીજો કોઈ પદાર્થ જ્ઞાનને દુઃખ દેનાર નથી, બીજો કોઈ પદાર્થ જ્ઞાનને સુખ દેનાર નથી.
જ્ઞાનસ્વરૂપ જ હું છું, જ્ઞાનમાં રાગના શુભવિકલ્પનુંય કર્તવ્ય નથી–એમ પોતે પોતાને
જ્ઞાનપણે અનુભવતા જ્ઞાની–ધર્માત્મા, જગતના કોઈ પણ પરભાવને જરાપણ પોતાના
કરતા નથી; પોતાથી ભિન્ન જાણીને તેના જ્ઞાતા જ રહે છે.