પરમઆનંદથી ભરેલું છે. અતીન્દ્રિયઆનંદનો ભંડાર આત્મા પોતે પૂર્ણ આનંદરૂપે
પરિણમી ગયો. –તે આનંદ સહજ છે. તે આનંદરૂપી રસથી ભરેલું હોવાથી જ્ઞાન સ–રસ
છે. અરસ આત્મા જડના રસથી રહિત છે. પણ સરસ અત્મા નિજાનંદના રસથી ભરપૂર
છે. આવો અરસ–સરસ આત્મા છે. જ્ઞાન તેનું સ્વરૂપ છે, ને પુદ્ગલનું રૂપ તેનામાં નથી
તેથી અરૂપ–સ્વરૂપ આત્મા છે. આવા કેવળજ્ઞાનરૂપે પરિણમેલો આત્મા તે મંગળરૂપે છે.
તે જગતમાં ઉત્કૃષ્ટ તેજ–પ્રકાશ છે. આવા આત્માની પ્રતીત કરતાં સમ્યગ્દ્રષ્ટિ ધર્માત્મા
મોક્ષના મારગમાં કેલિ કરે છે. મોક્ષ પરમ આનંદરૂપ છે, ને તે મોક્ષમાર્ગ સાધનારા
સમકિતી ધર્માત્મા તે પણ મોક્ષમાર્ગમાં આનંદની કેલી કરે છે. અહો, તે જગતમાં
જિનેશ્વરદેવના લઘુનંદન છે; જગતથી ઉદાસ છે ને ભગવાનના દાસ છે. જઘન્ય
(નાનામાં નાના) અંતરાત્મા પણ શિવમગચારી છે, મોક્ષના સાધક છે. ને તેના ફળમાં
પૂર્ણ ઉત્કૃષ્ટ પરિણમન થતાં કેવળજ્ઞાન ને પૂર્ણઆનંદ થાય છે. ઉત્કૃષ્ટ થ્યું એટલે પહેલાં
જઘન્ય તો હતું–એમ તેમાં આવી જાય છે. ચોથા ગુણસ્થાનથી જ અતીન્દ્રિય આનંદ ને
અતીન્દ્રિય જ્ઞાનનો અંશ શરૂ થઈ ગયો છે, મોક્ષમાર્ગ શરૂ થઈ ગયો છે. સમ્યકત્વરૂપી
બીજ ઊગી તે પૂર્ણિમા હોગી હી હોગી. અલ્પકાળમાં કેવળજ્ઞાન થવાના કોલકરાર
સમ્યગ્દ્રષ્ટિને થઈ ગયા છે.
સમસ્ત બંધભાવોથી આત્માને જુદો કરવો છે, તો તેનું સાધન બંધભાવ કેમ હોય?
શુભવિકલ્પ પણ બંધભાવ છે, તે ભેદજ્ઞાનનું સાધન નથી. અશુદ્ધતા તો શુદ્ધતાનું સાધન
થાય નહિ. શુદ્ધજીવસ્વરૂપ તરફ જ્ઞાન ઢળ્યું ત્યાં સર્વ બંધભાવોથી તે છૂટું પડ્યું. –આવું
ભેદજ્ઞાન તે મોક્ષનું કારણ છે, આનંદના વેદન સહિત આવું જ્ઞાન પ્રગટ્યું ત્યારે મોક્ષનું
ઉદ્ઘાટન થયું ભેદજ્ઞાનરૂપી કરવતના નિરંતર અભ્યાસથી એટલે કે સ્વાનુભવનો નિરંતર
અભ્યાસ કરવાથી બંધને છેદીને આત્મા મુક્ત થાય છે. –તે મંગળરૂપ વિજયવંત છે.
પ્રવચન પછી શ્રુતપંચમી નિમિત્તે શ્રુતપૂજન પણ ભાઈશ્રી વૃજલાલભાઈના નવા