Atmadharma magazine - Ank 296
(Year 25 - Vir Nirvana Samvat 2494, A.D. 1968).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 5 of 45

background image
: ૨ : આત્મધર્મ જેઠ : ૨૪૯૪ :
મોક્ષના અને બંધના કારણની ઓળખાણ
જ્ઞાન અને રાગ વચ્ચેનું ભેદજ્ઞાન
સમયસાર કળશ ૧૬પ–૬૬–૬૭ ઉપરના પ્રવચનોમાંથી
(સોનગઢ : વૈશાખ વદ એકમથી ચોથ)
જ્ઞાની અને અજ્ઞાનીની પરિણતિની સાચી
ઓળખાણ થતાં જીવને મોક્ષમાર્ગનું તથા બંધમાર્ગનું
ખરૂં સ્વરૂપ સમજાય છે. બંધનું કારણ શું છે ને મોક્ષનું
કારણ શું છે–તેની ઓળખાણમાં જીવની ભૂલ છે, તેથી
બંધથી છૂટવાનો ને મોક્ષને સાધવાનો સાચો ઉપાય પણ
તે કરતો નથી. જ્ઞાની પોતાની કેવી પરિણતિ વડે મોક્ષને
સાધી રહ્યા છે ને અજ્ઞાની કેવી પરિણતિને કારણે
બંધાય છે–તે અહીં સમજાવ્યું છે. તે સમજીને બંધના
કારણરૂપ અશુદ્ધતા છોડવી અને મોક્ષના કારણરૂપ
શુદ્ધપરિણતિ પ્રગટ કરવી–તે મોક્ષાર્થીનું પ્રયોજન છે.

આત્મા જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ શુદ્ધવસ્તુ છે; તેમાં ઉપયોગની એકતાવડે જે
અનુભવનશીલ થયો છે, રાગાદિથી ભિન્ન શુદ્ધસ્વરૂપના અનુભવરૂપ જે પરિણમ્યો છે
એવા ધર્માત્માને બંધન થતું નથી. બંધનું કારણ બાહ્ય સામગ્રી નથી, પણ ઉપયોગની
અશુદ્ધતા એટલે કે રાગાદિ સાથે એકતા તે જ બંધનું કારણ છે.
ધર્મી જીવ પોતાના ઉપયોગને રાગ સાથે ભેળસેળ કર્યા વગર શુદ્ધ આત્માના
આનંદનો અનુભવ કરવામાં ઉપયોગને જોડે છે. જડ પદાર્થો જુદા છે, તેને તો કોઈ જીવ
અનુભવતો નથી; અજ્ઞાની રાગના અનુભવમાં ઉપયોગને જોડે છે તે અધર્મ અને બંધનું
કારણ છે. જ્ઞાની રાગથી ભિન્ન ઉપયોગને શુદ્ધપણે અનુભવે છે તે ધર્મ છે ને તે મોક્ષનું
કારણ છે.