: ૨૪ : આત્મધર્મ : શ્રાવણ : ર૪૯૪
શુદ્ધ ચેતનાવસ્તુ રાગવગરની છે; તો તેનો અનુભવ પણ રાગ વગરનો
જ હોય. વસ્તુ રાગરૂપ નથી, તેના અનુભવરૂપ પર્યાય પણ રાગરૂપ
નથી. સાધકપણાની ભૂમિકામાં રાગ હોય પણ તે વખતેય ધર્મીની ચેતના
તો રાગથી જુદી જ પરિણમે છે. ચેતનાને અને રાગને કાંઈ લાગતું
વળગતું નથી. ચેતના તો સ્વભાવને સ્પર્શનારી છે, પરભાવને તે
સ્પર્શતી નથી. ચોથા ગુણસ્થાનની જ્ઞાનચેતના કે કેવળીભગવાનની
જ્ઞાનચેતના. એ બન્ને જ્ઞાનચેતના રાગ વગરની જ છે. આત્માના
વૈભવમાં એકાગ્ર થયેલી આનંદમય જ્ઞાનચેતના ત્રણેકાળના વિભાવોથી
મુક્ત છે. રાગઅંશ રાગમાં છે, ચેતનાઅંશ ચેતનામાં છે, બંને તદ્્ન જુદા
પોતપોતાના સ્વરૂપમાં વર્તે છે. ચેતનામાં રાગનો અભાવ જ છે.
જ્ઞાનચેતના વાણીને કે શાસ્ત્રને નથી પ્રકાશતી, જ્ઞાનચેતના તો
શુદ્ધ ચૈતન્યને પ્રકાશે છે. આવી જ્ઞાનચેતના જ શુદ્ધતાનું કારણ થાય છે,
રાગ અંશ શુદ્ધતાનું કારણ થતો નથી, તે તો પોતે અશુદ્ધ છે. અશુદ્ધ
કારણ વડે શુદ્ધકાર્ય કેમ થાય ? –ન જ થાય; કારણ હંમેશાં કાર્યની
જાતિનું હોય છે, વિરૂદ્ધ હોતું નથી. સ્વરૂપને ચેતનારી ચેતનાને જ
ખરેખર જીવ કહ્યો છે, તે ચેતનામાં જીવ પોતાના ખરાસ્વરૂપે પ્રકાશે છે;
રાગમાં શુદ્ધજીવ પ્રકાશતો નથી. શુદ્ધચેતનામાં અપાર તાકાત છે,
એકલી વીતરાગતા તેમાં ભરી છે, આનંદ તેમાં ભર્યો છે; તે આનંદને
અનુભવતી મોક્ષ તરફ દોડે છે.
જ્ઞાનચેતના વડે જીવ શું કરે? આનંદને વેદે.
અજ્ઞાનચેતનાવડે શું કરે? રાગદ્વેષ–દુઃખને વેદે.
પરભાવના એક અંશને પણ જ્ઞાનચેતના વેદતી નથી.
અહા, ‘જ્ઞાનચેતના’ ના મહિમાની જગતને ખબર નથી. જેને
જ્ઞાનચેતના થઈ તે આત્મા સર્વે પરભાવોથી છૂટો પડી ગયો, તે
નિજાનંદના સમુદ્રને અનુભવવામાં લીન થયો. વિકલ્પથી પાર
જ્ઞાનચેતના અંદર સ્વભાવમાં ઘૂસી ગઈ છે, રાગાદિ પરભાવો તો
અનુભવથી બહાર રહી ગયા છે. આવી અનુભવદશા જેને પ્રગટી છે તે
જ્ઞાની છે...તેને ભગવતી જ્ઞાનચેતના વર્તે છે.
जयवंत वर्तो ज्ञानचेतनावंत ज्ञानी भगवन्तों।