Atmadharma magazine - Ank 300
(Year 25 - Vir Nirvana Samvat 2494, A.D. 1968).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 7 of 49

background image
: ૪ : આત્મધર્મ : આસો : ૨૪૯૮
શુદ્ધસ્વભાવ છે. તે કઈ રીતે ઓળખાય? કે સ્વાનુભૂતિરૂપ ક્રિયાવડે તે
ઓળખાય છે. એ સિવાય બીજો કોઈ ઉપાય કે સાધન નથી. સ્વાનુભૂતિની
ક્રિયામાં સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર ત્રણે સમાઈ જાય છે; વિકલ્પ તેમાં ન આવે.
સ્વાનુભવ વડે આત્મા પોતે પોતાને પ્રત્યક્ષ થાય છે. ઈંદ્રિયજ્ઞાનવડે કે
વિકલ્પવડે આત્મા પ્રત્યક્ષ ન થઈ શકે, પણ સ્વાનુભવરૂપ જ્ઞાનવડે આત્મા પ્રત્યક્ષ
થાય છે;–ભલે મતિશ્રુતજ્ઞાન હોય–પણ સ્વાનુભૂતિ વડે તેનાથી આત્મા પોતે
પોતાને સ્પષ્ટ જાણી શકે છે. અહા, જ્ઞાનવડે પોતે પોતાને જાણવો–તેમાં કોઈ અપૂર્વ
આનંદ છે. પોતે પોતાને જાણતાં અતીન્દ્રિય જ્ઞાન ને અતીન્દ્રિયસુખ થાય છે. તેમાં
બીજું કોઈ સાધન નથી. આત્મા સારરૂપ એટલા માટે છે કે તેને જાણતાં પરમસુખ
થાય છે. આત્મામાં સુખ છે ને તેને જાણતાં સુખ વેદાય છે. બાહ્ય પદાર્થોમાં સુખ
નથી ને તેની સામે જોતાં સુખ વેદાતું નથી. અહા, આવો સુખસ્વભાવી આત્મા તે
જ સર્વે પદાર્થોમાં સારરૂપ ઉત્કૃષ્ટ છે. આવા આત્માને લક્ષમાં લઈને નમસ્કાર
કર્યાં, તે અપૂર્વ મંગળ છે.
શુદ્ધઆત્માનું સ્વરૂપ લક્ષમાં લઈને નમસ્કાર કરતાં તેમાં અનંતા
સિદ્ધભગવંતો ને અનંતા અરિહંતો–તીર્થંકરો પણ સમાઈ જાય છે, કેમકે તે બધાય
પણ શુદ્ધઆત્મા છે. રાગાદિ મેલરહિત વીતરાગી શુદ્ધદશા જેણે પ્રગટ કરી એવો
શુદ્ધઆત્મા જ ઈષ્ટ દેવ છે.
‘समयसार’ કહેતાં તેના અર્થમાં પાંચે પરમેષ્ઠી
ભગવંતો, તેમજ સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર આવી જાય છે. सम्अयसारः सम्
કહેતાં સમ્યગ્દર્શન, अय કહેતાં સ્મ્યગ્જ્ઞાન, અને सार કહેતાં ચારિત્ર, આવા
રત્નત્રયરૂપ પરિણમેલો શુદ્ધઆત્મા તે समयसार છે. તે ઈષ્ટ છે, ઈષ્ટ છે, તેને
નમસ્કાર હો.
‘સમયસાર’માં તો આત્માના ઊંડા ગંભીર ભાવો ભર્યાં છે. આચાર્ય
ભગવાન જ્યારે અંતરના અનુભવની વાત આ સમયસારમાં લખતા હશે–ત્યારે
કેવો ધન્યકાળ હશે!! જગતનાં ભાગ્ય છે કે આવું શાસ્ત્ર આ કાળે રચાઈ ગયું.
સાક્ષાત્ ભગવાનનો જેમને ભેટો થયો તે કુંદકુંદાચાર્યદેવની અલૌકિક દશાની શી
વાત! ને ટીકામાં અમૃતચંદ્રાચાર્યદેવે પણ સમયસારના અલૌકિક ભાવો ખોલ્યાં છે.
જેમ તીર્થંકર અને ગણધરની જોડી શોભે તેમ કુંદકુંદાચાર્ય અને અમૃતચંદ્રાચાર્યની
જોડી જૈનશાસનમાં શોભે છે. તેમનું રચેલું આ સમયસાર તે તો સાધકના હૃદયનો
વિસામો છે...જ્ઞાન અને રાગની ભિન્નતાનું અલૌકિક ભેદજ્ઞાન તેમાં કરાવ્યું છે.