: कारतक : २४९प आत्मधर्म : ११ :
माटे ते सर्व अभूतार्थ छे; ज्ञानी पोताने सहज एक ज्ञायकभावपणे ज अनुभवे छे.
आवा अनुभवने ज शुद्धनय कह्यो छे ने तेने भूतार्थ कह्यो छे; ते सम्यग्दर्शन छे. आवा
भूतार्थस्वभावना अनुभवमां आखुं जैनशासन समाई जाय छे.
शुद्धनयवडे ज आत्मा कर्मकलंकथी जुदो शुद्ध अनुभवाय छे. जेम पाणीनो स्वच्छ
स्वभाव छे, ते कादवनी साथे मळतां मलिन अनुभवाय छे. लोकमां घणाय जीवो (–बधाय
नहि पण घणाय) तो पाणीने मेलुं ज देखे छे, तेना शुद्ध स्वच्छ– स्वभावने देखता नथी;
पण केटलाक कतकफळ (निर्मली औषधि) पोताना हाथथी नांखीने कादवथी भिन्न स्वच्छ
पाणीने अनुभवे छे. तेम आत्मा स्वच्छ चैतन्यसमुद्र छे, समुद्र मेलो होय नहि; आत्माना
शुद्धज्ञायकस्वभावने नहि देखनारा घणा जीवो तो व्यवहारमां ज विमोहित थईने रागादि
साथे भेळसेळवाळो अशुद्धआत्मा ज अनुभवे छे. एकलुं पाणी मेलुं होय नहि, मेल तो
कादवनो छे. तेम ज्ञायकभाव पोते मेलो नथी, मेलां तो कर्मसंयोगे थता रागादिभावो छे.–
आवो विवेक (भेदज्ञान) शुद्धनयवडे ज थाय छे. आवो बोध पोताना पुरुषार्थवडे थाय छे.
अशुद्धद्रष्टिमां आत्मानो ज्ञायकभाव ढंकाई गयो हतो, पर्यायमां तेनो प्रगट अनुभव न
हतो; पण शुद्धनयवडे भूतार्थ स्वरूप जाणीने ज्यां अंर्तद्रष्टि करी त्यां ज्ञायकभावनो प्रगट
अनुभव थयो, एटले ज्ञायकभाव प्रगट्यो.
अरे, अनंत संसारमां रखडता जीवने निगोदादि भवोमां तो भेदज्ञानरूप निर्मळ
औषधिनी प्राप्तिनो अवसर ज क््यां छे! आ मनुष्यपणामां अत्यारे एवा अपूर्व
भेदज्ञाननो अवसर मळ्यो छे, माटे पोते भेदज्ञान प्रगट करवानी वात छे. कांई
जगतना बधा जीवो आवा शुद्धआत्माने नथी अनुभवता; मोटा भागना जीवो तो
व्यवहाररूप (अभूतार्थरूप) अशुद्धपणे ज आत्माने अनुभवे छे, ने एवा
अशुद्धअनुभवनुं फळ संसार ज छे. शुद्धनयअनुसार आत्मानुं शुद्धस्वरूप जगतमां
कोईक विरला जीवो ज जाणे छे, ने एवा शुद्धस्वरूपनो अनुभव करनारा जीवो ज
आत्मानुं साचुं स्वरूप देखे छे, तेओ ज सम्यग्द्रष्टि छे. एकली अशुद्धताने अनुभवनारा
(गुणभेदना विकल्पने अनुभवनारा) जीवो सम्यग्द्रष्टि नथी, आत्मानुं साचुं स्वरूप
तेओ देखता नथी.
भूतार्थ एवो शुद्धस्वभाव त्रिकाळ,
अने अभूतार्थ एवा अशुद्धभावो क्षणिक,