: માગશર : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૧૧ :
ઉલ્લસિત થયું. ચૈતન્યસ્વભાવની સમીપ અને ઈન્દ્રિયોથી દૂર થઈને તે આત્મા
અતીન્દ્રિયસુખનો અનુભવ કરશે.
ચૈતન્યજીવનની જ્યોત ઈન્દ્રિયોમાં નથી; ઈન્દ્રિયોના સંગે ચૈતન્યજીવનની જ્યોત
ઝાંખી પડી જાય છે. ભાઈ! તું અતીન્દ્રિય વીતરાગી ચૈતન્યજ્યોત છો, તારે ઈન્દ્રિયો સાથે
ભાઈબંધી કેવી? અતીન્દ્રિય સ્વભાવની સન્મુખ થયેલી ઝળહળતી જ્ઞાનજ્યોત, તે જ
અતીન્દ્રિય સુખનું કારણ છે.
મુક્તજીવો સિદ્ધભગવંતો ઈન્દ્રિય કે શરીર વગર જ પરમ સુખરૂપે સ્વયમેવ
પરિણમે છે, શરીર વગરનું અતીન્દ્રિય સુખ તે ભગવંતોને પ્રસિદ્ધ છે; જેમ ત્યાં શરીર
વગર જ સુખ છે એટલે શરીર તે સુખનું સાધન નથી; તેમ નીચલીદશામાં સશરીર
જીવોને પણ શરીર તે સુખનું સાધન નથી. અજ્ઞાની મિથ્યાકલ્પનાથી માને ભલે કે
શરીરમાં ને ઈન્દ્રિયવિષયોમાં સુખ છે, પરંતુ તે કલ્પના પણ શરીરને કારણે કે વિષયોને
કારણે થઈ નથી. એ શરીરાદિક તો અચેતન છે, તે જીવની પરિણતિમાં અકિંચિત્કર છે.
અજ્ઞાનીનું જે કલ્પિત ઈન્દ્રિયસુખ (ખરૂં સુખ નહિ પણ સુખની માત્ર કલ્પના)
તેમાં પણ શરીર કાંઈ સાધન થતું નથી, સુખની કલ્પનારૂપે શરીર નથી પરિણમતું, કે
શરીર એમ નથી કહેતું કે તું મારામાં સુખની કલ્પના કર. અજ્ઞાની પોતાના મોહને વશે
જ પરમાં સુખની મિથ્યાકલ્પના કરે છે. આ રીતે સંસારઅવસ્થામાં કલ્પિત સુખમાં પણ
શરીરાદિ વિષયો સાધન થતા નથી, તોપછી સિદ્ધભગવંતોનું જે પરમ અતીન્દ્રિય સહજ
આત્મિકસુખ, તેમાં શરીરાદિ વિષયો શું કરે? એ તો અકિંચિત્કર છે. આ રીતે
ઈન્દ્રિયવિષયો વગરનું આત્માનું સુખ પ્રસિદ્ધ કરીને સમજાવ્યું. અહો, આવા સુખને કોણ
ન સ્વીકારે? આત્માના આવા સુખસ્વભાવને જાણીને બાહ્યવિષયોમાં સુખબુદ્ધિ કોણ ન
છોડે?–આચાર્યદેવ કહે છે કે ભવ્યજીવો આત્માના સુખની આ વાત સાંભળતાં જ
ઉલ્લાસથી તેનો સ્વીકાર કરે છે, ને બાહ્યવિષયોમાં સુખની બુદ્ધિ તરત જ છોડે છે–એવો
જીવ અલ્પકાળમાં મોક્ષસુખને પામે છે.
જુઓ, આ મોક્ષસુખની મજાની વાત! આત્મા ત્રિકાળ શુદ્ધઉપાદાનસ્વરૂપે પૂર્ણ
અતીન્દ્રિય પરમસુખથી ભરેલો છે. તેને ભૂલીને અશુદ્ધ ઉપાદાનપણે પરિણમતો આત્મા
પોતે ઈન્દ્રિયસુખરૂપે પરિણમતો પરમાં સુખની મિથ્યા કલ્પના કરે છે. એ જ રીતે જ્યારે
શુદ્ધસ્વરૂપનું ભાન કરીને સ્વસન્મુખ શુદ્ધઉપાદાનરૂપે પરિણમતો આત્મા સ્વયમેવ