: શ્રાવણ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૯ :
સ્વભાવના નિર્ણયના કાળે ‘જ્ઞાનનું’ અવલંબન છે, વિકલ્પ હોવા છતાં તેનું અવલંબન
નથી. વિકલ્પ વડે સાચો નિર્ણય નથી થતો, જ્ઞાનવડે જ નિર્ણય થાય છે. જ્ઞાન પોતે
જ્ઞાનરૂપ થાય ને વિકલ્પરૂપ ન થાય એટલે કે આત્મસન્મુખ થાય તે સમ્યગ્દર્શન ને
સમ્યગ્જ્ઞાનની રીત છે. જ્ઞાન પોતે જ્ઞાનરૂપ થઈને આત્માનો અનુભવ કરે છે.
પ્રવચનમાં અત્યંત મહિમાપૂર્વક પૂ. શ્રી કાનજીસ્વામી કહે છે કે– અહા!
અનુભવદશાનું અચિંત્યસ્વરૂપ આચાર્યદેવે સમજાવ્યું છે. આવા અનુભવમાં
આનંદપરિણતિ ખીલે છે. સ્વાનુભવમાં જ્ઞાન પણ અતીન્દ્રિય છે ને આનંદ પણ
અતીન્દ્રિય છે.
હે જીવો! આત્મસન્મુખ થઈને તમે આવો અનુભવ કરો.
(આ ગાથાના બીજા પ્રવચન માટે જુઓ પાનું–૧૩)
• હું જ્ઞાનસ્વભાવ છું–એવો જે ખરો નિર્ણય છે તેની સંધિ
જ્ઞાનસ્વભાવ સાથે છે, વિકલ્પ સાથે તેની સંધિ નથી.
• જ્ઞાન અને વિકલ્પ બંને નિર્ણયકાળમાં હોવા છતાં, તેમાંથી
જ્ઞાનસ્વભાવ સાથે સંધિનું કામ જ્ઞાને કર્યું છે, વિકલ્પે નહિ.
• જ્ઞાનસ્વભાવ સાથે સંધિ કરીને, તેના લક્ષેે ઉપડેલી જ્ઞાનધારા
જ્ઞાનના અનુભવ સુધી પહોંચી જશે.
• જ્ઞાનસ્વભાવ સાથે સંધિ કરવાની વિકલ્પમાં તાકાત નથી. જ્ઞાને
સ્વભાવનો ‘ટચ’ કર્યો ત્યારે સાચો નિર્ણય થયો.
• જ્ઞાનસ્વભાવના નિર્ણયમાં, વિકલ્પથી જ્ઞાન અધિક થયેલું છે,
જ્ઞાન અને વિકલ્પ વચ્ચે વિજળી પડી ચુકી છે, બંને વચ્ચે તિરાડ
પડી ગઈ છે, તે સાંધ હવે ભેગી ન થાય.
આવા આત્મનિર્ણયના બળે સમ્યક્ત્વ પમાય છે.