: ૨૮ : આત્મધર્મ : શ્રાવણ : ૨૪૯પ
કામના? વિદ્વત્તા તો તેને કહેવાય કે જેનાથી સ્વાશ્રય કરીને પોતાનું હિત સધાય.
સ્વાશ્રયે વીતરાગભાવ પ્રગટે તે જ શાસ્ત્રનો ઉપદેશ છે. આત્માના મોક્ષનું કારણ
આત્માના સ્વભાવથી જુદું ન હોય. આત્મા જ્ઞાનસ્વભાવી છે ને રાગ તો તેનાથી જુદી
ચીજ છે; તે રાગ વડે મોક્ષમાર્ગનું પરિણમન થતું નથી. પુણ્યભાવ પણ બંધનું જ કારણ
છે, મોક્ષનું નહિ.
પુણ્યને ક્યાંક તો રાખો?
–રાખ્યું ને!
–ક્યાં રાખ્યું?
પુરેપૂરું બંધમાર્ગમાં રાખ્યું.
મોક્ષમાર્ગ પુણ્યના આશ્રયે નથી. મોક્ષમાર્ગ તો જ્ઞાનસ્વભાવના જ આશ્રયે થાય
છે. આચાર્યદેવ કહે છે કે અરે પંડિતો! તમે જો વ્યવહારના આશ્રયે મોક્ષમાર્ગ માનતા હો
તો ભગવાનના આગમમાં તેમ કહ્યું નથી. ભગવાને તો પરમાર્થ સ્વભાવના આશ્રયે જ
મોક્ષમાર્ગ કહ્યો છે, ને વ્યવહારના આશ્રયનું ફળ તો સંસાર જ કહ્યું છે.
કરવો આત્માનો મોક્ષ, અને આશ્રય લેવો આત્માથી વિરુદ્ધ એવા રાગનો! –
એમાં વિદ્વત્તા નથી પણ વિપરીતતા છે. ચૈતન્યભાવ અને રાગભાવ વચ્ચે ભેદજ્ઞાન
કરીને, ચૈતન્યનો આશ્રય કરવો ને રાગનો આશ્રય છોડવો–તે જ ખરી વિદ્વત્તા છે, ને આ
એક જ મોક્ષમાર્ગ છે, બીજો કોઈ મોક્ષમાર્ગ નથી. આવા જ્ઞાનમય મોક્ષમાર્ગનું તમે
આકાશ અને જ્ઞાન
• આકાશનો અંત છે? ......ના.
• આકાશ જ્ઞાનમાં જણાય છે? .....હા.
• આકાશ ‘અંતસ્વભાવવાળું’ નથી પણ તેનામાં ‘જ્ઞેયસ્વભાવ’
તો છે; તેથી, અંતવગરનું હોવા છતાં જ્ઞાનમાં તે અંંતવગરના
પણે (અનંતપણે) જેમ છે તેમ જણાય છે. કેમકે–
• આકાશની અનંતતા કરતાંય જ્ઞાનસામર્થ્યની અનંતતા મોટી છે.
• હે જીવ! આવડા મોટા જ્ઞાનસ્વભાવવાળો તું છો.