: શ્રાવણ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૩૭ :
જીવ, અજીવ, આસ્રવ, બંધ, સંવર,
નિર્જરા, મોક્ષ–આ સાત તત્ત્વોનું જ્ઞાન
પ્રયોજનભૂત છે.
૨૭૦. સાત તત્ત્વોમાંથી શત્રુ કોણ? મિત્ર
કોણ?
આસ્રવ ને બંધ શત્રુ જેવા છે; સંવર
નિર્જરા–મોક્ષ મિત્ર જેવા છે.
૨૭૧. સાત તત્ત્વોમાં શુદ્ધદ્રષ્ટિથી કોણ
ઉપાદેય છે?
શુદ્ધદ્રષ્ટિથીશુદ્ધ જીવ જ ઉપાદેય છે.
૨૭૨. સાત તત્ત્વોમાં સુખ–દુઃખનાં કારણ
કોણ છે?
આસ્રવ ને બંધ દુઃખનાં કારણ છે;
સંવર–નિર્જરા સુખનાં કારણ છે.
૨૭૩. ધર્માત્માએ કેવો અનુભવ કરવો?
‘હું ઉપયોગસ્વરૂપ જીવ છું’ એવો.
૨૭૪. દેહબુદ્ધિ ક્યારે છૂટે?
ઉપયોગસ્વરૂપ આત્માનો અનુભવ કરે
ત્યારે.
૨૭પ. દેહની ક્રિયા તે સંવર છે?
ના; સમ્યગ્દર્શનપૂર્વકની શુદ્ધતા તે
સંવર છે.
૨૭૬. સુખનો સ્વાદ ક્યારે આવે?
મોક્ષમાર્ગ કયારે થાય?
પરથી ભિન્નતા જાણીને સ્વમાં ઠરે
ત્યારે.
૨૭૭. જાણનારતત્ત્વ તે જડની ક્રિયા કરે?
ના; જો જડની ક્રિયા કરે તો તે જડ
થઈ જાય.
૨૭૮. આત્મા શરીરરૂપ છે?
ના; આત્મા સદા ઉપયોગસ્વરૂપ છે.
૨૭૯. અજીવની ક્રિયા કઈ રીતે થાય છે?
અજીવમાંય અનંત શક્તિ છે, તેનાથી
તેની ક્રિયા થાય છે.
૨૮૦. જગતમાં ચેતન દ્રવ્ય કયા? ને
અચેતન કયા?
એક જીવ ચેતન; બાકીનાં પાંચ
અચેતન.
૨૮૧ જગતમાં મૂર્ત દ્રવ્યો કયા? ને અમૂર્ત
કયા?
એક પુદ્ગલદ્રવ્ય મૂર્ત; બાકીનાં પાંચ
અમૂર્ત.
૨૮૨. આત્મા કેવો છે?
આત્મા સર્વજ્ઞસ્વભાવી મહાન પદાર્થ
છે; તેનામાં જ આનંદ છે; બીજા કોઈ
પદાર્થમાં જ્ઞાન–આનંદ નથી, તેથી
આત્મા અનુપમ છે.
૨૮૩. આવા આત્માને કઈ રીતે જાણી
શકાય છે?
પોતાના અનુભવ વડે જાણી શકાય છે.
૨૮૪. જીવની આંખ કઈ?
ઉપયોગ તે જીવની આંખ છે.
૨૮પ. શુભક્રિયાઓ ધર્મનું કારણ થાય
છે? ના.
૨૮૬. શુદ્ધજીવસ્વભાવનો અનુભવ કરતાં
શું થાય છે?
આસ્રવ–બંધ ટળે છે, ને સંવર–નિર્જરા–
મોક્ષ પ્રગટે છે.
૨૮૭. વીતરાગવાણીનો મૂળ મુદે શું છે?