Atmadharma magazine - Ank 312
(Year 26 - Vir Nirvana Samvat 2495, A.D. 1969).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 19 of 48

background image
: આસો : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૧૭ :
આવા સમ્યક્ત્વ–આચરણ સહિત જે સુવિશુદ્ધ સંયમનું આચરણ કરે છે તે
અમૂઢદ્રષ્ટિવંત જ્ઞાની અલ્પકાળમાં નિર્વાણને પામે છે. પરંતુ સમ્યક્ત્વના આચરણથી જે
ભ્રષ્ટ છે એવો અજ્ઞાની મૂઢ જીવ વ્રતાદિ શુભરાગરૂપ સંયમનું આચરણ કરે તો પણ
નિર્વાણને નથી પામતો. મિથ્યાત્વાદિ મોહનો જેને અભાવ હોય એવા જીવને જ ત્રણ
ભાવરૂપ રત્નત્રયની શુદ્ધતા હોય છે, અને નિજગુણને આરાધતો થકો તે અલ્પકાળમાં
કર્મનો પરિહાર કરે છે. આ રીતે સમ્યક્ત્વનું આચરણ કરનાર ધીરપુરુષો સંખ્યાત–
અસંખ્યાત ગુણી નિર્જરા કરીને, સંસારદુઃખોનો ક્ષય કરે છે ને મોક્ષપદ પામે છે. માટે
આવા સમ્યગ્દર્શનની આરાધના કરવી તે જિનભગવાનના ઉપદેશનો સાર છે.
ભગવાનના ઉપદેશને ‘સમ્યક્ત્વપ્રધાનઉપદેશ’ કહેવાય છે. ચારિત્રપ્રાભૃતમાં શ્રી
કુંદકુંદપ્રભુએ સમ્યક્ત્વ–આચરણ અને સંયમ–આચરણ એમ બે પ્રકારનાં આચરણની જે
વાત કરી છે તે વાત શ્રી તારણસ્વામીએ પણ શ્રાવકાચારમાં લીધી છે; તેમણે પણ
વારંવાર સમ્યગ્દર્શનની પ્રધાનતા વર્ણવી છે.
સમ્યગ્દર્શન પોતે પોતાના અનુભવરૂપ છે. સમ્યગ્દર્શનમાં સહજરૂપ
નિજતત્ત્વસ્વયં અનુભવાય છે; તે અનુભવ પોતાથી થાય છે; તેમાં કોઈ બીજાનું
આલંબન નથી, વિકલ્પ નથી. વાહ! જુઓ આ સમ્યગ્દર્શનનો મહિમા! સમ્યગ્દર્શન થતાં
જગતની સર્વોત્કૃષ્ટ નિધિ પ્રાપ્ત થઈ. બુદ્ધિમાનોએ પ્રથમ ઉપદેશ સમ્યક્ત્વનો કરવો
જોઈએ. સમ્યગ્દર્શન પહેલાં વ્રતાદિ હોય નહીં. આત્માર્થી જીવોએ પોતાના હિતને માટે
પહેલાં આત્માની ઓળખાણનો પ્રયત્ન કરવો તથા તેનો ઉપદેશ સાંભળવો.
સમ્યગ્દર્શનવડે શુદ્ધાત્માને અનુભવમાં લઈને પછી તેમાં એકાગ્ર થતાં શ્રાવકધર્મ કે
મુનિધર્મ હોય છે; સમ્યગ્દર્શન વગર શ્રાવકધર્મ કે મુનિધર્મ હોય નહીં. માટે
શુદ્ધસમ્યક્ત્વનો મહિમા વારંવાર ઘૂંટવા જેવો છે; સમ્યક્ત્વ જ ધર્મનું મૂળ છે. પણ લોકો
સમ્યક્ત્વને ભૂલીને રાગની ક્રિયામાં ને બહારમાં ધર્મ માનીને રોકાઈ ગયા છે.
આચાર્યદેવ કહે છે કે જે ગૃહસ્થ નિર્દોષ સમ્યક્ત્વનું પાલન કરે છે તે ધન્ય છે.
સમ્યગ્દર્શનની સાથે ધર્મીને જે નિઃશંકતાદિ આઠ અંગ છે તે જ તેનું ચારિત્ર છે,
તેને સમ્યક્ત્વનું આચરણ કહેવાય છે:–
• જિનવચનમાં કહેલા વસ્તુસ્વરૂપમાં ધર્મીને કદી શંકા થતી નથી, એ નિઃશંકતા
અંગ છે. નિઃશંક હોવાથી સાત પ્રકારના ભયવડે પણ તે નિજસ્વરૂપની શ્રદ્ધાથી
ડગતા નથી, તેથી નિર્ભય છે. (૧)