: આસો : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૩૯ :
શાસ્ત્રભણતરનું ફળ
પ્રશ્ન:– શાસ્ત્રભણતરનું ફળ શું?
ઉત્તર:– આત્મામાં વીતરાગતા થાય તે શાસ્ત્રભણતરનું ફળ છે.
પ્રશ્ન:– કેટલાક લોકો એવા પણ હોય છે કે જેઓ શાસ્ત્ર તો ભણે છે છતાં રાગથી
આત્માને લાભ થવાનું માને છે, તો શાસ્ત્રભણતરનું ફળ વીતરાગતા ક્યાં રહ્યું?
ઉત્તર:– જે લોકો રાગથી લાભ થવાનું માને છે તેઓ ખરેખર શાસ્ત્ર ભણ્યા જ નથી;
‘ભણ્યા પણ ગણ્યા નહિ’ તે ખરેખર શાસ્ત્ર ભણ્યા જ નથી. શાસ્ત્રો કાંઈ રાગથી
લાભ થવાનું કહેતા નથી.
પ્રશ્ન:– જ્ઞાનીને શાસ્ત્રોનુ્રં સમ્યગ્જ્ઞાન હોવા છતાં તેને પણ રાગ તો હોય છે, તો
શાસ્ત્રભણતરનું ફળ વીતરાગતા ક્યાં રહ્યું?
ઉત્તર:– જ્ઞાનીને ચૈતન્યસ્વભાવના આશ્રયથી જેટલી વીતરાગતા થઈ છે તેટલું શાસ્ત્ર
ભણતરનું ફળ છે, પણ જે રાગ રહ્યો છે તે કાંઈ શાસ્ત્રભણતરનું ફળ નથી. રાગ
હોવા છતાં જ્ઞાની તેને નિજસ્વભાવપણે આદરતા નથી, એટલે તેને રાગનું
પોષણ નથી પણ વીતરાગતાનું જ પોષણ છે આમ હોવાથી, રાગ હોવા છતાં
જ્ઞાનીને શાસ્ત્રભણતરનો દોષ નથી. યથાર્થ ફળ જે શુદ્ધાત્માનો અનુભવ અને
વીતરાગી આનંદ તે તો જ્ઞાનીને પ્રાપ્ત થયું જ છે.
પ્રશ્ન:– શાસ્ત્રભણતરનું ફળ વીતરાગતા કઈ રીતે છે?
ઉત્તર:– શાસ્ત્રો સ્વ–પરનું ભેદજ્ઞાન કરાવે છે, અને તે ભેદજ્ઞાનનું ફળ વીતરાગતા છે; એ
રીતે શાસ્ત્રભણતરનું ફળ વીતરાગતા છે. સાચા જ્ઞાન સાથે રાગ વગરનું
આત્મિકસુખ પણ પ્રગટે છે.
આત્માનો શુદ્ધસ્વભાવ શું, અને પરભાવ શું, તેને યથાર્થ ઓળખનાર
જીવની પરિણતિ ચોક્કસ પરભાવથી પાછી વળે છે ને શુદ્ધસ્વભાવ તરફ ઢળે છે,
શુદ્ધસ્વભાવ તરફ ઢળવાથી જરૂર વીતરાગતા થાય છે. આ રીતે ભેદજ્ઞાનવડે
જરૂર વીતરાગતા થાય છે, ને અતીન્દ્રિય આનંદ અનુભવાય છે.
(જ્યાં સુધી આવું ફળ ન પ્રગટે ત્યાંસુધી સમજવું કે શાસ્ત્રભણતરમાં
ક્યાંય ભૂલ છે.