: કારતક : ૨૪૯૬ : ૧૧ :
રાગમાં જ્ઞાનનો પ્રકાશ નથી,–ગમે તે જાતનો રાગ હો, પૂજનાદિનો હો,
પંચમહાવ્રતનો હો કે ગુણ–ગુણી ભેદનો હો, કોઈ પણ રાગમાં જ્ઞાનનું પ્રકાશવું નથી, ને
જ્ઞાનમાં રાગની ઉત્પત્તિ નથી.–આમ ભિન્નપણું જાણીને જ્ઞાનમાત્ર આત્માનો અનુભવ
કરવો તે જ પરમ સુખ છે, તે જ મોક્ષનો ઉપાય છે.
સાચો આત્મા એટલે કે પરમાર્થ આત્મા તો જ્ઞાનમય છે; જ્ઞાનમય કહેતાં સુખ–
શ્રદ્ધા વગેરે અનંત ગુણના રસથી એકરૂપ છે; પણ તે રાગરૂપ નથી. સાચા આત્માના
અનુભવમાં જ્ઞાન પ્રકાશે છે, પણ તેમાં રાગનો અનુભવ નથી. માટે હે જીવ! આવા
આત્માનો અનુભવ કરવા તું રાગની પ્રીતિ છોડ ને જ્ઞાનસ્વભાવની જ પ્રીતિ કર.–
‘આમાં સદા પ્રીતિવંત બન.’ જ્ઞાનપણે જે અનુભવમાં આવે છે એટલો જ સત્ય આત્મા
છે. જ્ઞાનના અનુભવમાં રાગનો પ્રવેશ નથી માટે રાગ તે ખરેખર આત્મા નથી, એટલે કે
તે સાચો આત્મા નથી, તેથી તેને ‘અનાત્મા’ કહ્યો છે.–તો તે અનાત્મા વડે આત્માની
પ્રાપ્તિ કેમ થાય? શુભરાગથી જ્ઞાનનો અનુભવ થશે એમ જે માને છે તે અનાત્માને જ
આત્મા માને છે; તે જીવો જ્ઞાનશૂન્ય છે; રાગમાં જ લીન તે જીવો કર્મથી કદી છૂટતા
નથી, આ જ્ઞાનસ્વરૂપ નિજપદ છે તે કર્મથી એટલે કે રાગના ક્રિયાકાંડથી કદી પ્રાપ્ત થતું
નથી, એ તો રાગથી પાર સહજ જ્ઞાનકળાવડે જ અનુભવમાં આવે છે. માટે મોક્ષાર્થી
જીવો સતત નિજજ્ઞાનની કળાના ઉદ્યમથી આ જ્ઞાનસ્વભાવના અનુભવનો અભ્યાસ
કરો. વારંવાર જ્ઞાનનો જ અભ્યાસ કરો. સર્વ રાગથી જુદો–જુદો ને જુદો, એમ અત્યંત
ભેદજ્ઞાન કરો, ને સદાય જ્ઞાનમય સ્વભાવથી પૂરો–પૂરો ને પૂરો, એમ જ્ઞાનમાં તન્મય
થઈને તેનો અનુભવ કરો.
હે મોક્ષાર્થી જીવો! તમે જ્ઞાનનો જ અનુભવ કરો; જ્ઞાનના અનુભવમાં જ પરમ
સુખ છે,–એમ આચાર્યદેવ ૨૦૬ મી ગાથામાં કહે છે–
આમાં સદા પ્રીતિવંત બન, આમાં સદા સંતુષ્ટ ને
આનાથી બન તું તૃપ્ત, તુજને સુખ અહો! ઉત્તમ થશે.
(વિશેષ માટે જુઓ પાનું–૨૧)