: ૧૨ : : કારતક : ૨૪૯૬
જ્ઞાનરસનો અત્યંત મધુર સ્વાદ
* (સમયસાર કળશ ૧૪૦) *
* આત્માનો સ્વભાવ એક જ્ઞાયકભાવરૂપ છે; રાગ તેના સ્વભાવમાં નથી.
રાગમાં ચેતકપણું નથી; ચેતકપણું જ્ઞાનસ્વભાવમાં જ છે. તે જ્ઞાનસ્વભાવનો સ્વાદ
મહાન આનંદરૂપ છે.
* તે જ્ઞાનસ્વભાવની સન્મુખ થઈને તેનો સ્વાદ લેનાર જીવ, રાગાદિ અન્ય
ભાવોના સ્વાદને જરા પણ આસ્વાદતો નથી; ચૈતન્યના આનંદરસને ચાખનાર જીવ
રાગના આકુળરસને જરાપણ ચાખતો નથી.
* બરફની ઠંડીને વેદનારો અગ્નિની ઉષ્ણતાને કેમ વેદે? તેમ ચૈતન્યના બરફ
જેવા ઉપશાંત રસને અનુભવનારો જીવ રાગાદિના અગ્નિ જેવા આકુળરસને કેમ
અનુભવે? શુભરાગના વેદનમાં પણ આકુળતા છે, શાંતિ નથી; શાંતિ તો ચૈતન્યના
વેદનમાં જ છે.
* પર્યાયને અંતરમાં એકાગ્ર કરીને એકલા જ્ઞાનમાત્રભાવને ધર્મી અનુભવે
છે કે ‘આ જ્ઞાયકભાવ હું છું,’–આવા એક જ્ઞાયકભાવને જ વારંવાર સ્પર્શતો–
અનુભવતો જ્ઞાનીજીવ રાગને સ્પર્શતો નથી, તેને પોતાપણે જરાપણ દેખતો નથી.
શરીર તો ક્યાંય આઘું રહ્યું, ને જ્ઞાનના વેદનમાં રાગનોય અભાવ છે.–જ્ઞાનમાં જેવો
શરીરનો અભાવ છે એવો જ રાગાદિ ભાવનો અભાવ છે.–આવો એક જ્ઞાનભાવ તે
જ આત્મા છે.
* અંતરમાં આનંદના ઘૂંટડા પીતો ધર્મીજીવ રાગના ઝેરનો સ્વાદ કેમ લ્યે? મીઠો
દૂધપાક ખાનાર અફીણનો સ્વાદ કેમ લ્યે? અહો, આવા જ્ઞાનભાવમય શુદ્ધ નિજપદ છે,
તે જ સ્વાદ લેવા જેવું છે.
* એ આનંદનો સ્વાદ કેવો હશે?
અંતર્મુખ થતાં અનુભવમાં આવે એવો. આવા આનંદનો અનુભવ કરી કરીને
અનંતા જીવો સર્વજ્ઞ થયા છે.
* એ સ્વાદ કેમ આવે?