ઓળખતો પણ નથી.
કહ્યો, અથવા લોકો જેને ધર્મ માને છે–એવા પુણ્યના શુભભાવો તેની પક્કડ જ્ઞાનીને
નથી, તેની ઈચ્છા જ્ઞાનીને નથી; જ્ઞાની તે ભાવોને પોતાના જ્ઞાનથી ભિન્ન જાણે છે.
જેને જ્ઞાનથી ભિન્ન જાણ્યા તેનું સ્વામીપણું જ્ઞાનીને કેમ હોય? ને જેનું સ્વામીપણું ન હોય
તેની ઈચ્છા કેમ હોય? માટે જ્ઞાનીને પુણ્યની ઈચ્છા નથી; તેને તે પરભાવપણે જાણીને
છોડે છે.
‘આ પુણ્ય છે’ એમ જ્ઞાન તેને જાણે છે; તે પુણ્યને જાણનારું જ્ઞાન પોતે પુણ્યરૂપ થતું
નથી પણ તેનાથી જુદું જ રહે છે. ને આવા જુદા જ્ઞાનસ્વરૂપે જ ધર્મી પોતાને અનુભવે
છે.–એટલે તે જ્ઞાનસ્વભાવને જ સ્વપણે ગ્રહે છે, ને એ સિવાય અન્ય બધા પર ભાવોને
પરપણે જાણીને છોડે છે.–આવી શુદ્ધદશાથી જ્ઞાનીને નિર્જરા થાય છે, ને તે મોક્ષમાર્ગ છે.
શુભરાગને તો અનાત્મા કહ્યો, અજ્ઞાનમય કહ્યો, તેના વડે આત્માનું જ્ઞાન થઈ શકે નહીં.
તેનાથી ભિન્ન એવા જ્ઞાનના શુદ્ધઉપયોગ વડે જ આત્મા જણાય છે–અનુભવાય છે ને
પ્રતીતમાં આવે છે. ચોથું ગુણસ્થાન આવા ભાવથી પ્રગટે છે; શુભરાગથી ચોથું
ગુણસ્થાન નથી પ્રગટતું.
આદિ અનંતગુણોના વૈભવનો સ્વામી આત્મા છે, તે જ આત્માનું પ્રભુત્વ છે. આવા
નિજવૈભવનું સ્વામીપણું છોડીને, જે જીવ રાગ–દ્વેષ–મોહરૂપ અજ્ઞાનભાવનો સ્વામી થવા
જાય છે તે અજ્ઞાની છે; અજ્ઞાનભાવોનો સ્વામી અજ્ઞાની હોય; જ્ઞાની તો જ્ઞાનભાવનો જ
સ્વામી છે. જ્યાં જ્ઞાનમય આત્મવસ્તુ લક્ષમાં આવી ત્યાં વિકલ્પમાં–રાગમાં એકત્વબુદ્ધિ
રહી શકે નહીં. અનંતગુણ ભંડારનો જે સ્વામી થયો તે રાગાદિ દોષોનો સ્વામી થાય
નહીં. તેની