ક્રિયામાં જ એકતાબુદ્ધિ પડી છે, દેહથી ને રાગથી ભિન્ન ઉપયોગની જેને ખબર નથી,
સ્વચ્છંદથી રાગમાં પ્રવર્તે છે,–અને છતાં કહે છે કે મને બંધન થતું નથી, તો એને તો
મિથ્યાત્વની તીવ્રતા છે; ભેદજ્ઞાન શું છે, સમ્યગ્દર્શન શું છે, એની એને ખબર નથી. તે તો
તીવ્ર મિથ્યાત્વને લીધે બંધાય જ છે. સમ્યગ્દ્રષ્ટિને તો રાગથી જુદો, રાગ વગરનો ભાવ
છે તે બંધનું કારણ નથી.
ભૂમિમાં જ્યાં રાગ જ નથી ત્યાં કર્મબંધન કેવું? ધર્મીના ઉપયોગમાં આત્મા સમીપ છે,–
રાગ સમીપ નથી, રાગ તો દૂર છે, જુદો છે; આત્મા સાથે એકતા છે તેથી આત્મા જ
નજીક છે. જેને રાગ સાથે એકતા છે તેને આત્મા દૂર છે. શુભરાગથી મને લાભ થશે,
શુભરાગ મને મોક્ષનું સાધન થશે–એમ માનનાર અજ્ઞાનીને શુદ્ધઆત્મા દૂર વર્તે છે.
આત્માનો અનાદર કરીને તે રાગ સાથે મિત્રતા કરે છે, એ જ બંધનું કારણ છે. જેને રાગ
સાથે મિત્રતાનો અભાવ છે, એકતાનો અભાવ છે, તેને બંધનો અભાવ છે. તે તો
જ્ઞાનરૂપે જ પરિણમતો થકો મોક્ષને સાધે છે.–સમ્યગ્દ્રષ્ટિની આવી અદ્ભુત દશા છે.
અનુભવમાં બીજા કોઈ રાગાદિ ભાવોને જરા પણ આવવા દેતા નથી. આવું ભેદજ્ઞાન તે
મોટું કામ છે. મોક્ષને માટે એજ ખરૂં કામ છે.
શુભરાગને ઉપયોગ સાથે એક કરે છે–તેથી તેને આખો સંસાર ઊભો જ છે; કેમકે
રાગમાં ઉપયોગની એકતા તે જ સંસારનું મૂળ છે. જેણે આવું અજ્ઞાન તો છોડ્યું નથી,
હિંસાદિ ભાવોમાં વર્તે છે, અને છતાં કહે છે કે અમને પણ બંધન થતું નથી,–એ તો
સ્વચ્છંદ છે; જ્ઞાનની તો તેને ખબર નથી, ને પરભાવની કર્તૃત્વબુદ્ધિ છે તે તો અજ્ઞાનથી
જરૂર બંધાય છે.
રાગ અને જ્ઞાનના ભેદજ્ઞાન સહિત વર્તે છે, તેને પરજીવોનું કર્તૃત્વ કે