વિકલ્પ તે આત્માના સ્વરૂપમાં નથી. તે વિકલ્પના સ્વામીપણે ધર્મીજીવ પરિણમતો નથી.
આજે કુંદકુંદપ્રભુના ચરણની અહીં જિનમંદિરમાં સ્થાપના કરી, તે તો ભક્તિનો એક
ભાવ છે; કુંદકુંદ પ્રભુએ સમયસારમાં રાગથી પાર જે શુદ્ધ ચૈતન્યતત્ત્વ બતાવ્યું અને પોતે
અનુભવ્યું તેવું ઓળખીને પોતામાં સમ્યક્ શ્રદ્ધા–જ્ઞાન પ્રગટ કરવા તે કુંદકુંદપ્રભુના
ચરણની પરમાર્થ સ્થાપના છે. કુંદકુંદપ્રભુના આત્માએ જે કર્યું તેવો ભાવ પોતામાં પ્રગટ
કરવો તે જ સાચી સ્થાપના છે. કુંદકુંદપ્રભુ તો વીતરાગભાવરૂપ પરિણમેલા આત્મા હતા,
તેમની ખરી સ્થાપના (ખરી ઓળખાણ) વીતરાગભાવમાં જ થાય છે; રાગથી જુદું જે
વીતરાગી–જ્ઞાન, તેના વડે જ આત્માના સ્વભાવની અને પંચ પરમેષ્ઠીની ઓળખાણ
થાય છે; ને સાચી ઓળખાણપૂર્વકની સ્થાપના તે જ સાચી સ્થાપના છે. ઓળખાણ
વગર સ્થાપના કોની?
સ્થાપ્યા નથી, એણે તો રાગને પોતાની રુચિમાં સ્થાપ્યો છે. ભાઈ, રાગને અમે આત્મા
કહેતા નથી. સાચો આત્મા તારે અનુભવમાં લેવો હોય તો રાગની પ્રીતિ છોડ, રાગનું
સ્વામીત્વ છોડ, અને સ્વસંવેદન વડે આત્માને પ્રત્યક્ષરૂપ કરીને તેમાં જ સ્વામીત્વ કર
જગતથી ભિન્ન હું પારમાર્થિક ચૈતન્યવસ્તુ છું–એમ ધર્મી પોતાને અનુભવે છે.
અનુભવ થાય નહીં. સાચું જ્ઞાન અને સાચો નિર્ણય થતાં જ આખો અભિપ્રાય પલટી
જાય છે, આખી લાઈન બદલી જાય છે, અંદરનું જીવન બદલી જાય છે, પહેલાં
અજ્ઞાનીપણે શરીરથી ને રાગથી પોતાનું જીવન માનતો હતો; જ્યાં ભાન થયું કે હું તો
ચૈતન્યમય છું, મારું જીવન રાગથી કે શરીરથી નહીં પણ ચૈતન્યવડે જ મારું અનાદિ
અનંત જીવન છે.–આવું ભાન થતાં ચૈતન્યભાવરૂપે જ પોતાને દેખે છે–અનુભવે છે;
રાગાદિ ભાવોરૂપે પોતાને અનુભવતો નથી.–આવી દશા થાય ત્યારે તે જીવ ધર્મી થયો
કહેવાય.