: ४० : आत्मधर्म : चैत्र : २४९६
छे, अने पोतानी चेतना पोताना स्वद्रव्यना ज आश्रये छे, तेथी चेतना वडे स्वद्रव्य
अनुभवमां आवे छे. आवो जे चेतनालक्षणथी लक्षित आत्मा छे ते अलिंगग्राह्य छे.
तेने ‘अलिंगग्रहण’ कहीने तेना वीस अर्थो द्वारा अत्यंत स्पष्ट करीने आत्मानुं स्वरूप
समजाव्युं छे.
प्रथम बोलमां कहे छे के आत्मा जाणनार छे, ते ईन्द्रियोवडे जाणतो नथी, जाणवुं
एटले ग्रहण करवुं, ईन्द्रियो वडे ग्रहण करवापणुं जेने नथी ते अलिंगग्रहण छे, एटले
के आत्मा अतीन्द्रिय ज्ञानमय छे. शरीर अने ईन्द्रियोथी आत्मा अत्यंत जुदो छे.
पर्यायमां परोक्षज्ञान छे, ईन्द्रियोनो संबंध छे, पण ते ईन्द्रियो के तेना तरफनुं खंडखंड
ज्ञान, तेने खरेखर आत्मा कहेता नथी, केमके एटलो आत्मा मानतां आत्मानुं साचुं
स्वरूप अनुभवमां आवतुं नथी. द्रव्येन्द्रियो–भावेन्द्रियो तथा तेना विषयरूप वाणी
वगेरे पदार्थो, ते त्रणेने ‘ईन्द्रियो’ गणीने, तेनाथी भिन्न ज्ञानस्वभाव ३१ मी
गाथामां बताव्यो छे. एवा आत्मानो अनुभव करे तेणे ईन्द्रियोने जीती कहेवाय, अने
ते सम्यग्दर्शन छे. सर्वज्ञ भगवाननो ते पहेलो भक्त छे, ने ते सर्वज्ञनी परमार्थ स्तुति
छे. ईन्द्रियो वडे के ते तरफना ज्ञानवडे सर्वज्ञनी स्तुति थती नथी. सर्वज्ञ भगवाननी
परमार्थ स्तुति (आराधना) अतीन्द्रिय ज्ञान वडे थाय छे. स्वभावने अवलंबनारुं
स्वभावनी जातनुं ज्ञान, ते ज आत्मानुं स्वरूप छे, एटले के आत्मा अतीन्द्रिय
ज्ञानस्वरूप छे.
आत्मानुं ज्ञानस्वरूप सत् छे, अने ईन्द्रियो असत् छे; एकलुं ईन्द्रिय तरफनुं
ज्ञान ते पण असत् छे, तेने आत्मानुं स्वरूप कहेता नथी. ते ज्ञान आनंदवाळुं नथी.
जेनी साथे आनंद न होय एने तो ज्ञान कोण कहे? अतीन्द्रिय ज्ञान द्वारा जेणे पोताना
अतीन्द्रिय ज्ञानस्वभावने पकड्यो तेणे बधाय शास्त्रो जाणी लीधा.–वीतराग सर्वज्ञना
उपदेशनुं आ रहस्य छे.
भगवान आत्माना अतीन्द्रिय दरबारमां प्रवेशना दरवाजा जुदी जातना छे.
ईन्द्रियोना दरवाजा वडे आत्माना महेलमां प्रवेशी शकातुं नथी, अतीन्द्रिय ज्ञानवडे ज
आत्मदरबारमां पहोंचाय छे.
ईन्द्रियनी जात जुदी छे ने आत्मानी जात जुदी छे. अतीन्द्रिय जातवाळो आत्मा
ते ईन्द्रियो वडे केम जाणे? अरे, अतीन्द्रिय आत्माने ईन्द्रियज्ञानना अभिमान शा?
ईन्द्रियोनुं आलंबन ए तो अतीन्द्रिय आत्माने कलंक छे; ते आत्मानुं स्वरूप नथी ने
तेनाथी आत्मानी शोभा नथी. अतीन्द्रिय ज्ञानवडे जाणवानुं काम करे ते ज खरो
आत्मा छे, ए ज आत्मानुं साचुं चिह्न छे.