: જેઠ : ૨૪૯૬ આત્મધર્મ : ૨૩ :
વૈરાગ્યવનમાં પાંચહજાર ઉપરાંત શ્રોતાજનો શાંતચિત્તે એ વૈરાગ્યભાવનામાં
ઝૂલી રહ્યા છે,...એકકોર મોટા વડલા નીચે મુનિરાજ ઋષભદેવ નિજધ્યાનમાં
લવલીનપણે બિરાજી રહ્યા છે, ચાર જ્ઞાનનું તેજ મુદ્રા ઉપર ચમકી રહ્યું છે. અહા,
અમે તો અમારા આનંદના સમુદ્રમાં મગ્ન છીએ...આવા વાતાવરણ વચ્ચે
વૈરાગ્યવનમાં ગુરુ કહાન કહે છે કે–]
૩૯. આત્મા અંદરમાં શાંતિનો સાગર છે તેમાં એવા એકાગ્ર થઈએ કે બહારમાં સિંહ
આવીને શરીરને ખાતા હોય તોપણ તેનું લક્ષ ન જાય...જગતના પદાર્થોનો
સ્વભાવ ક્ષણભંગુર છે, તેમાં અમને સમભાવ છે, સડવું–ગળવું તે તો પુદ્ગલનો
સ્વભાવ છે, અમે તો તેના જ્ઞાતા છીએ. આમ જ્ઞાનસ્વભાવની ભાવનાથી તેમાં
એકાગ્ર થઈને મોહનો નાશ કરીને અમારું કેવળજ્ઞાનનિધાન અમે પ્રગટ કરીશું.
અમારા ચૈતન્યપદને સાધીને અમે કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરશું ને અશરીરી સિદ્ધપદને
સાધશું.
૪૦. અરે, આ સંસારમાં તો આત્માના ચિદાનંદસ્વભાવ સિવાય બીજું બધુંય મંદિર
મકાન–મૂર્તિ–શરીરાદિ કાંઈ પણ નિત્ય નથી; એ તો બધા કાળના ઈંધણ છે.
સંસારના પદાર્થો અને તે તરફના ભાવો તો ક્ષણભંગુર છે. આત્મા નિત્યાનંદનો
નાથ છે. માતાએ જોયા પહેલાં પુત્રના શરીરને અનિત્યતા લાગુ પડી ગઈ છે,
આત્મા જ આનંદકંદ અવિનાશી છે. તેના શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–રમણતા કરવા તે જ
જગતમાં સાર છે.
૪૧. બપોરે સર્વજ્ઞ ભગવાનની સાચી સ્તુતિનું (નિશ્ચયસ્તુતિનું) સ્વરૂપ સમજાવતાં
કહ્યું કે આત્મા શુદ્ધ જ્ઞાનચેતનાગુણ વડે અન્ય સમસ્ત દ્રવ્યોથી સર્વથા જુદો છે;
શુદ્ધજ્ઞાનચેતનારૂપ આત્માના અનુભવ વડે સમસ્ત અન્ય દ્રવ્યોથી ભિન્નપણે
પોતાને જાણ્યો, એટલે પરસાથે એકતાબુદ્ધિરૂપ મોહને જીતી લીધો, તે આત્મા
જિતેન્દ્રિય–જિન છે; તેણે સર્વજ્ઞની સાચી સ્તુતિ કરી.
૪૨. આ જીવને માટે પોતાનો ઉપયોગસ્વરૂપ આત્મા જ ધ્રુવ છે, બીજું બધું અધ્રુવ છે.
કોઈનો સંયોગ નિત્ય રહેતો નથી. પવિત્ર જ્ઞાનચેતનાથી પરિપૂર્ણ આત્મા છે,
તેનો અનુભવ કરતાં પરદ્રવ્યમાં ક્યાંય મોહ રહેતો નથી. જ્ઞાનચેતનામાં રાગનો
પણ અભાવ છે. જ્યાં આવી ચેતનારૂપે આત્માને અનુભવ્યો ત્યાં, જડ
દ્રવ્યઈન્દ્રિયો ખંડખંડ જ્ઞાનરૂપ ભાવેન્દ્રિયો, તેમજ તેના વિષયરૂપ બાહ્ય પદાર્થો–
એ ત્રણેયથી