: જેઠ : ૨૪૯૬ આત્મધર્મ : ૨૫ :
૪૭. જેનાથી જીવને બંધન થાય તે ધર્મ નહીં; અને જે ધર્મ તેનાથી બંધન થાય નહીં.
સમ્યગ્દ્રષ્ટિને જ તીર્થંકર નામકર્મ બંધાય, અને છતાં તે બંધનું કારણ સમ્યગ્દર્શન
નથી; સમ્યગ્દર્શન સાથેનો જે રાગ છે તે જ બંધનું કારણ છે. તે રાગ બંધનું જ
કારણ છે, તે કાંઈ મોક્ષનું કારણ નથી. આ રીતે બંધભાવોથી ભિન્ન આત્માને
જાણવો તે સર્વજ્ઞનો માર્ગ છે, તે અરિહંતની સ્તુતિ છે.
૪૮. જેટલા પરાશ્રિત વ્યવહાર ભાવો છે તે બધાયથી ધર્મી પોતાને ભિન્ન,
જ્ઞાનચેતનામાત્ર અનુભવે છે. કોઈ પણ વ્યવહારમાં એટલે કે પરાશ્રયભાવમાં
તન્મયબુદ્ધિ તે મિથ્યાત્વ છે. ધર્મી જીવ સર્વે પરાશ્રયભાવોથી મુક્ત છે, જુદો છે.
આવું ભાન હોવા છતાં, સાધક દશામાં ધર્મીને જ્ઞાનથી ભિન્નપણે શુભરાગ આવે
છે એટલે વીતરાગ ભગવાનની ભક્તિ વગેરેના ભાવ આવે છે; એવી
વ્યવહારસ્તુતિ છે, અને અંદર જે વીતરાગ દશા થઈ તે પરમાર્થ સ્તુતિ છે.
૪૯. તીર્થંકર થનાર જીવ જ્યારે માતાજીના ગર્ભમાં અવતરે છે ત્યારે ઈન્દ્રો આવીને તે
માતાજીનું સન્માન–પૂજન કરે છે, અને કહે છે કે હે રત્નકુંખધારિણી માતા! તમે
તો જગતની જનેતા છો. તમારો તો પુત્ર છે પણ જગતનો તે નાથ છે. હે માતા!
આવા જગતારણહારને ઉદરમાં ધારણ કરવાથી આપ પણ જગપૂજ્ય છો.
ભગવાનના માતા–પિતા પણ મોક્ષગામી હોય છે.
૫૦. માતાના ઉદરમાં હતો ત્યારે પણ ભગવાનનો આત્મા જાણતો હતો કે આ દેહ હું
નથી, હું તો મારા અસંખ્ય પ્રદેશમાં અનંત ગુણે પરિપૂર્ણ છું.–આવા સ્વરૂપે
ભગવાન પોતાને જાણતા હતા, ને આવા સ્વરૂપે ભગવાનને ઓળખવા તે જ
સાચી સ્તુતિ છે.
૫૧. એ જ ભવમાં કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરીને જેઓ પરમાત્મા થવાના છે અને ઈન્દ્રો
જેની જન્મ પહેલાં પણ સેવા કરે છે એવા તીર્થંકરને, કેવળજ્ઞાન પછી તો આહાર
કે નીહાર કંઈ હોતું નથી, અને નીહાર (મળ–મૂત્ર) તો જન્મથી જ તેમને નથી
હોતા. એનો દેહ પણ દિવ્ય હોય છે. એને રોગ ન હોય, પરસેવો ન હોય;
કેવળજ્ઞાન થયા પછી આહાર ન હોય.
૫૨. ભગવાનનો અવતાર થયા પછી મેરુ ઉપર ઈન્દ્ર તેમનો જન્માભિષેક કરે છે અને
હજાર નેત્ર ખોલીને ટમકાર રહિત આંખથી પ્રભુનું રૂપ નીહાળ્યા કરે છે,–એવું