જિન ભગવાનનો ઉપદેશ એમ છે કે–આત્મા ખરેખર પોતાના નિજભાવને જ કરે
વિરુદ્ધ માને તો તે જિન ભગવાનનો ઉપદેશ નથી. જડકર્મને આત્મા કરે, કે આત્માના
ભાવોને જડકર્મ કરે–એમ ભગવાને કહ્યું નથી. જીવનું કર્તાકર્મપણું સ્વતંત્ર પોતામાં છે,
અજીવનું કર્તાકર્મપણું સ્વતંત્ર પોતામાં છે. આવી સ્વતંત્રતા જાણીને ભેદજ્ઞાન કરવું તે
ભગવાનનો માર્ગ છે.
કર્મની અવસ્થા જીવે નથી કરી, પોતપોતાના કારકોથી બંનેનું સ્વતંત્ર પરિણમન છે.
આત્મા પોતાના ભાવને છોડીને બીજું કાંઈ પણ કરતો નથી.
સીમંધર તીર્થંકરનો સાક્ષાત્ ઉપદેશ સાંભળ્યો હતો, ને ભરતક્ષેત્રમાં સદ્ધર્મની મહાન
વૃદ્ધિ કરી હતી; તેઓ ભગવાનની સાક્ષી આપીને કહે છે કે–આત્મા પોતાના નિજભાવને
જ કરે છે, પુદ્ગલને કરતો નથી–એવા જિનવચનને હે જીવો! તમે જાણો.
હોતાં નથી, એક જ વસ્તુમાં કર્તા–કર્મ–સાધન વગેરે હોય છે. આત્માના સમ્યક્ત્વાદિ
ભાવનું સાધન આત્મામાં જ છે, તેમ આત્માના રાગાદિ વિકારી ભાવોનું સાધન–કર્તા
વગેરે પણ આત્મામાં જ છે, જડ કર્મનું તેમાં કાંઈ જ કર્તવ્ય નથી. તે જ વખતે પુદ્ગલ
કર્મની અવસ્થાનું કર્તાપણું–સાધન વગેરે પુદ્ગલમાં જ છે, જીવ તેનો કર્તા નથી.–આ
વીતરાગી ભેદજ્ઞાનનો મહા સિદ્ધાંત છે.