: ૧૨ : આત્મધર્મ દીવાળી અંક ૨૪૯૭
પ્રશ્ન:– જેને તીર્થંકરપ્રકૃતિ બંધાણી તે તો નિયમથી કેવળજ્ઞાન પામશે?
ઉત્તર:– તે કેવળજ્ઞાન પામશે એ ખરું– પણ કોના કારણે પામશે! જે ભાવથી
રાગાદિ અશુદ્ધભાવને જ અજ્ઞાની ઓળખે છે, ને તેને જ તે ધર્મ માને છે,
પણ આત્માના આશ્રયે થતો જે રાગ વગરનો શુદ્ધભાવ છે (–સમ્યગ્દર્શન પણ રાગ
વગરનો શુદ્ધભાવ છે) તે ધર્મ છે ને તે મોક્ષનું કારણ છે, તેને અજ્ઞાની ઓળખતો
નથી. વીતરાગી શુદ્ધભાવને લીધે જ પંચપરમેષ્ઠીનું પૂજ્યપણું છે, રાગને લીધે કે
સંયોગને લીધે પૂજ્યપણું નથી. આવા વીતરાગભાવની ઓળખાણ વડે જ
અરિહંતાદિની સાચી ઓળખાણ થાય છે. મોક્ષમાર્ગપ્રકાશકના મંગલાચરણમાં પં.
ટોડરમલજી લખે છે કે–
મંગલમય મંગલકરણ વીતરાગ–વિજ્ઞાન;
નમું તેહ, જેથી થયા અરિહંતાદિ મહાન.
આ વીતરાગવિજ્ઞાન કહો કે શુદ્ધભાવ કહો, તેના વડે જ જીવો પંચપરમેષ્ઠી થાય
અરિહંત–સિદ્ધ આચાર્ય–ઉપાધ્યાય–સાધુ એ પાંચે પરમેષ્ઠીને શુદ્ધભાવના
માહાત્મ્ય વડે પૂજ્યપણું થયું છે; તેમાં અરિહંત અને સિદ્ધભગવાનને તો પૂર્ણ શુદ્ધભાવ
થઈ ગયો છે, ને આચાર્ય–ઉપાધ્યાય સાધુને એકદેશ શુદ્ધભાવ થયો છે. ચોથા
ગુણસ્થાનથી સમ્યગ્દ્રષ્ટિને પણ શુદ્ધભાવ શરૂ થઈ ગયો.