રોજ અમદાવાદ મુકામે સમયસારની ૧પ મી ગાથા પર પ્રવચન થયું.
ખાડિયા જિનમંદિરમાં અત્યંત ભવ્ય–વિશાળ આદિનાથપ્રભુ બિરાજી
રહ્યા છે, સામે ધર્મસભામાં જૈનશાસનનું સ્વરૂપ પૂ. શ્રી કહાનગુરુ
સમજાવી રહ્યા છે. એકકોર સેંકડો વાહનોની અવરજવરનો ધમધમાટ
ચાલી રહ્યો છે, બીજીકોર ચૈતન્યસ્વરૂપના પરમ શાંતરસનો પ્રવાહ
ચાલી રહ્યો છે. શહેરનો ઘોંઘાટ બાજુમાં જ હોવા છતાં, તેનાથી દૂર દૂર
કોઈ અગમ્ય પ્રદેશમાં લઈ જઈને બહારના ઘોંઘાટ વગરનું પરમ શાંત
ચૈતન્ય તત્ત્વ ગુરુદેવ બતાવી રહ્યા છે.)
છે, જિનેન્દ્રભગવાનના ઉપદેશનો સાર તેમાં સમાય છે; આવો અનુભવ તે સમ્યગ્દર્શન
છે, તે ભાવશ્રુત છે, તે જ્ઞાનની અનુભૂતિ છે; તેને જ સામાન્યનો આવિર્ભાવ કહેવાય છે,
ને તે ભૂતાર્થધર્મ છે, ત્રિકાળી દ્રવ્યસ્વભાવને ભૂતાર્થ કહેવાય છે, તેના ત્રિકાળી ગુણો
ભૂતાર્થ છે, ને તેના આશ્રયે એકાગ્ર થયેલી નિર્મળપર્યાય તે પણ ભૂતાર્થધર્મ છે. આ રીતે
આત્મામાં શુદ્ધ દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય તેને ભૂતાર્થધર્મ કહ્યો. આવા શુદ્ધઆત્માને દેખે તેણે
જૈનશાસનનું ખરૂં સ્વરૂપ જોયું. પર્યાયમાં સમ્યગ્દર્શનાદિ ભૂતાર્થ ધર્મ પ્રગટ્યો ત્યારે તેમાં
ત્રિકાળ ભૂતાર્થસ્વભાવ હું છું એમ જાણ્યું. ભૂતાર્થ ભાવ વડે જ ભૂતાર્થ–સત્ય આત્મા
પ્રત્યક્ષ થાય છે, રાગવડે તે પ્રત્યક્ષ થતો નથી. રાગ તો અભૂતાર્થ છે. શુદ્ધ દ્રવ્ય–ગુણ ને
તેના તરફ વળેલી પર્યાય તે ત્રણેમાં રાગનું અસત્પણું છે એટલે રાગાદિભાવો અભૂતાર્થ
છે; શુદ્ધાત્માની અનુભૂતિમાં તે ભાવો પ્રવેશી શકતા નથી, બહાર જ રહે છે. –આ રીતે
શુદ્ધાત્માને ભૂતાર્થ કહ્યો ને રાગાદિને અભૂતાર્થ