છે. જેણે પોતાના આત્માને અનુભવમાં લીધો નથી તે બીજા ધર્માત્માઓને પણ
ઓળખી શકતો નથી. પ્રત્યક્ષપૂર્વકનું અનુમાન સાચું હોય છે. પ્રત્યક્ષ વગર
એકલું અનુમાન તે સાચું નથી.
વગરનું જ્ઞાન તે ખરેખર જ્ઞાન જ નથી, એટલે ‘જ્યાં સુધી મારો આત્મા મને
પ્રત્યક્ષ ન થાય ત્યાં સુધી મેં ખરેખર કાંઈ જ જાણ્યું નથી’ આમ જ્યાં સુધી
જીવને પોતાનું અજ્ઞાનપણું ન ભાસે, ને બીજા પરલક્ષી જાણપણામાં પોતાની
અધિકાઈ માનીને સંતોષાઈ જાય–ત્યાં સુધી આત્માનો સાચો માર્ગ જીવને
હાથમાં ન આવે. અંતરમાં પરમસ્વભાવથી ભરેલો ભગવાન આત્મા, તેમાં
સન્મુખ થયે જ પરમતત્ત્વની પ્રાપ્તિ થાય છે ને મોક્ષમાર્ગ હાથમાં આવે છે.
કર્યા વગર, અજ્ઞાનદશાના ઊંચામાં ઊંચા શુભભાવ પણ તે કર્યા, અગિયાર
અંગનું જાણપણું કર્યું, પણ એનાથી આત્માના કલ્યાણનો માર્ગ જરાપણ તારા
હાથમાં ન આવ્યો. માટે જ્ઞાનને પરવિષયોથી ભિન્ન કરીને સ્વવિષયમાં જોડ.
ઈંદ્રિયજ્ઞાનના વેપારમાં એવી તાકાત નથી કે આત્માને સ્વવિષય બનાવીને
જાણે. તું પરમાત્મા, તારે પોતે પોતાનું જ્ઞાન કરવા માટે ઈંદ્રિયની કે રાગની પાસે
ભીખ માંગવી પડે એવો ભીખારી તું નથી. અહા, સંતો કહે છે કે તું ભીખારી
નથી પણ ભગવાન છો!