: ચૈત્ર : ૨૪૯૭ આત્મધર્મ : ૧૯ :
આનંદની જન્મભૂમિ
(ફાગણ સુદ ૧૧ ના પ્રવચનમાંથી)
મોક્ષનો માર્ગ શુદ્ધરત્નત્રય છે, અને તે સ્વદ્રવ્યને આશ્રિત છે. સ્વદ્રવ્ય તે
આનંદનું જન્મધામ છે....તેમાં દ્રષ્ટિ કરતાં જ શાંતિરૂપ આનંદપર્યાયનો જન્મ થાય
છે.
જેને સ્વદ્રવ્યાશ્રિત શુદ્ધસમ્યગ્દર્શન થયું છે તેને નિમિત્તરૂપ એવા
વીતરાગસર્વજ્ઞદેવની પરમભક્તિ સહેજે હોય છે.
રે જીવ! આ ભવભયને ભેદનારા ભગવાન પ્રત્યે શું તને ભક્તિ નથી? જો
નથી, તો તું ભવસમુદ્રની વચમાં મગરમચ્છના મોઢામાં પડ્યો છો. –
વીતરાગસર્વજ્ઞદેવની પરમભક્તિ અને તેમણે કહેલા અંતર્મુખ વીતરાગમાર્ગની
ઉપાસના તે જ ભવસમુદ્રને તરવાનું કારણ છે. માટે હે ભવ્ય! ભગવાને કહેલા
માર્ગને ઓળખીને ભક્તિથી તેનું સેવન કર...જેથી તારા ભવનો નાશ થશે ને તને
મોક્ષસુખ પ્રાપ્ત થશે.
અંતર્મુખ થઈને જેણે પોતાના અતીન્દ્રિયઆનંદને અનુભવ્યો છે એવા ધર્મી જાણે
છે કે અહો! મારો જે અતીન્દ્રિય આનંદ, તેનું જન્મધામ મારો આત્મા છે. મારું સહજ
આત્મતત્ત્વ પોતે જ આનંદની ઉત્પત્તિનું સ્થાન છે.
અંતરમાં આવા આનંદધામ આત્માની શ્રદ્ધાવડે સમ્યગ્દર્શન થયું છે. ધર્મીએ
અંતરમાં પોતાનો જે આવો આનંદ દેખ્યો તે સિવાય બીજા કોઈની તેને અભિલાષા
નથી. નિજ પરમાત્માનું જે પરમ સુખ તેનો જ તે અભિલાષી છે; તેનો સ્વાદ ચાખ્યો છે,
એટલે અંતરમાં ‘આનંદપુત્ર’નો અવતાર થયો છે. જેમ દરિયો પોતે પોતામાં ડોલે તેમ
ધર્મી પોતે પોતાના આનંદસમુદ્રમાં ડોલે છે એટલે કે આનંદને અનુભવે છે. સમ્યક્ત્વની
સાથે જ આવો આનંદ હોય છે.
આ રીતે ‘સમ્યક્ત્વ’ અને ‘આનંદ’ બન્ને સદાય સાથે જ રહેનારા છે.