Atmadharma magazine - Ank 330
(Year 28 - Vir Nirvana Samvat 2497, A.D. 1971).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 27 of 41

background image
: ૨૪ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૪૯૭
સૂક્ષ્મ માર્ગ છે. રાગાદિ ભાવો સ્થૂળ છે, તેનાથી રહિત માર્ગ છે માટે સૂક્ષ્મ છે, અને
આનંદરૂપ છે માટે સુંદર છે. સૂક્ષ્મ હોવા છતાં પોતાને સ્વાનુભવગમ્ય થાય તેવો માર્ગ
છે. મુમુક્ષુઓ આ માર્ગને જ અનુભવીને મોક્ષ પામ્યા છે.
ગાથામાં આચાર્યદેવે આવા મોક્ષમાર્ગરૂપ કાર્યને નિયમથી કર્તવ્ય કહ્યું છે, (‘જે
નિયમથી કર્તવ્ય એવાં રત્નત્રય ને નિયમ છે’) ત્યારે તેની ટીકામાં તે કાર્યની સાથે તેનું
ત્રિકાળી કારણ પણ બતાવીને મુનિરાજે કારણ–કાર્યની અદ્ભુત સંધિ કરી છે. ત્રિકાળી
શુદ્ધદ્રવ્ય તે કારણ, તેના આશ્રયે પ્રગટેલી શુદ્ધપર્યાય તે કાર્ય; જેણે શુદ્ધ કારણનો સ્વીકાર
કર્યો તેને શુદ્ધકાર્ય હોય જ–એટલે મોક્ષમાર્ગ પ્રગટે જ; કાર્યવગર કારણનો સ્વીકાર કર્યો
કોણે? ઉપયોગ અત્યંત અંતર્મુખ થઈને જ્યાં સ્વભાવના આશ્રયે મોક્ષમાર્ગરૂપ કાર્ય
પ્રગટ્યું ત્યાં ધર્મી કહે છે કે ‘અહો! આ મારા કાર્યનું કારણ! –આમ ધર્મી જીવ કાર્ય–
કારણની અપૂર્વ સંધિસહિત મોક્ષને સાધે છે.
સમ્યગ્દર્શન–સમ્યગ્જ્ઞાન–સમ્યક્ચારિત્ર એ ત્રણે કાર્ય આનંદદાયક છે, એના વડે
આનંદ સહિત મોક્ષ સધાય છે, અહો! અતીન્દ્રિય સુખના સાધનરૂપ આ શ્રેષ્ઠ–સુંદર
શુદ્ધરત્નત્રયકાર્ય, તેનું કારણ પણ પોતામાં ત્રિકાળ છે, તેને કારણ નિયમ કહેવાય છે. તે
‘કારણ’ તો ત્રિકાળ છે; તેને કાંઈ નવું કરવાનું નથી; પણ તે કારણનો સ્વીકાર કરીને
તેના આશ્રયે સમ્યગ્દર્શનાદિ કાર્ય પ્રગટ કરવું તે ચોક્કસ કરવા જેવું કાર્ય છે, તેને
‘કાર્યનિયમ’ કહેવાય છે. આ કાર્ય તે જ મોક્ષનો માર્ગ છે, અને પરમ અતીન્દ્રિયસુખની
અનુભૂતિ તે માર્ગનું ફળ છે. આવા સુંદર માર્ગ અને માર્ગફળને જાણીને મારા પરમ
તત્ત્વના સેવનથી હું મોક્ષસુખને પ્રાપ્ત કરું છું. વચ્ચે વ્યવહાર અને વિકલ્પો આવે તેને હું
મોક્ષમાર્ગમાં સ્વીકારતો નથી, તેને છોડીને પરમાત્મતત્ત્વના આશ્રયે જ હું મોક્ષસુખને
સાધું છું.
અહો, મોક્ષના મારગડા........અંતરમાં સમાય છે....દેવગુરુની વાણી જ્યાં
પહોંચતી નથી, વિકલ્પનો જ્યાં પ્રવેશ નથી, પર્યાયનો જેમાં આશ્રય નથી; એકલો
અંતર્મુખ સ્વભાવ–આશ્રિત નિરાલંબી માર્ગ છે. આવા સુંદર માર્ગનો સંતો સાધે છે ને
જગતને દેખાડે છે.