Atmadharma magazine - Ank 330
(Year 28 - Vir Nirvana Samvat 2497, A.D. 1971).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 29 of 41

background image
: ૨૬ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૪૯૭
સંતોએ જગતમાં ભવ્યજીવોના મોક્ષને માટે પ્રસિદ્ધ કર્યો છે. આવા અંતરના
અતીન્દ્રિય માર્ગનો નિર્ણય કરીને અંદર સ્વદ્રવ્યના આલંબનનો વારંવાર પ્રયોગ
કરવો જોઈએ.
મોક્ષના હેતુરૂપ સમ્યગ્જ્ઞાન–દર્શન–ચારિત્ર ત્રણેમાં અખંડ સ્વદ્રવ્યનું જ
આલંબન છે, જ્ઞાન–દર્શન–ચારિત્ર એવા ગુણભેદનું આલંબન નથી. પરમતત્ત્વ કહો,
શુદ્ધ જીવાસ્તિકાય કહો કે કારણપરમાત્મા કહો, –એવો જે પોતાનો પરમ
જ્ઞાયકસ્વભાવ તેના જ અંતર્મુખ અવલંબને સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ મોક્ષમાર્ગ
પ્રગટે છે. તેમાં સમ્યગ્જ્ઞાનનું સર્વથા અંતર્મુખપણું બતાવ્યું. હવે સમ્યગ્દર્શનનું
સ્વરૂપ સમજાવે છે.
મોક્ષમાર્ગમાં સમ્યગ્દર્શન છે –તે કેવું છે?
પ્રથમ તો સમ્યગ્દર્શન પામનાર જીવ કેવો છે? કે ભગવાન પરમાત્મસુખનો
અભિલાષી છે; પોતાના આત્મસુખ સિવાય જગતમાં બીજી શેનીયે અભિલાષા
નથી; એવા જીવને શુદ્ધ અંતરતત્ત્વના આનંદનું જન્મધામ એવું પોતાનું શુદ્ધ
જીવાસ્તિકાય દ્રવ્ય–તેના અવલંબને જે શ્રદ્ધા થાય છે તે સમ્યગ્દર્શન છે.
સમ્યક્શ્રદ્ધામાં પોતાના શુદ્ધ આત્મા સિવાય બીજા કોઈનું આલંબન નથી. અંદરમાં
પણ ‘આ પર્યાય વડે આ દ્રવ્યને પકડું’ એવો ભેદ નથી. સ્વદ્રવ્યનું અવલંબન થયું
ત્યાં શુદ્ધ પર્યાય વર્તે જ છે.
અહા, મારા આનંદના વિલાસનું ધામ તો મારો આત્મા છે; મારા આત્મામાં
જ અતીન્દ્રિય આનંદનો ઉદ્ભવ થાય છે, તેથી આનંદનું જન્મધામ મારો આત્મા જ
છે. –એમ અંર્તદ્રષ્ટિ વડે પ્રતીત કરી તે સમ્યગ્દર્શન છે. તે સમ્યગ્દર્શનની સાથે જ
આત્મામાંથી અતીન્દ્રિય આનંદનો જન્મ થાય છે; સમ્યગ્દર્શન થતાં આનંદનો જન્મ
થયો...આત્મામાંથી આનંદપુત્રનો અવતાર થયો. પોતાને માટે ધર્મીને જગતમાં
બીજા કોઈની અપેક્ષા નથી. જેમ દરિયો પોતે પોતામાં ડોલે તેમ ધર્મી પોતે
પોતાના આનંદસમુદ્રમાં આનંદ અનુભવે છે. કસ્તુરીમૃગની જેમ અજ્ઞાની બહારમાં
પોતાનો આનંદ શોધે છે, ધર્મી તો જાણે છે કે મારો અસંખ્યપ્રદેશી આત્મા જ મારા
આનંદની ઉત્પત્તિનું સ્થાન છે, મારા આત્મામાં જ આનંદ ભર્યો છે. –આમ અત્યંત
અંતર્મુખ થઈને પોતાના શુદ્ધ સ્વભાવની નિર્વિકલ્પ પ્રતીતિ તે સમ્યગ્દર્શન છે.
સમ્યગ્દર્શન આનંદની અનુભૂતિ સહિત પ્રગટે છે તેથી તેની સાથે આનંદના
જન્મની